Nauka

Hej(to)!
Polecam puścić sobie do świątecznych przygotowań wideo z podsumowaniem najważniejszych kosmicznych wydarzeń roku 2022. Mam tam nawet swój krótki występ, opowiadam o starcie rakiety Space Launch System, próby generalnej przed powrotem człowieka na księżyc. Wyszło mega nienaturalnie przez stres, ale nie jestem jeszcze obyta z mówieniem do kamery i w przyszłości będzie tylko lepiej.
https://www.youtube.com/watch?v=-xG-XA-A8c4

Podstawa ekonomii w bardzo przystępny sposób. Moim zdaniem warto obejrzeć, bo wartościowy materiał.
Ps. Dodałbym jako znalezisko, ale tam muszę dodać zdjęcie, a tego jeszcze nie mogę.
https://m.youtube.com/watch?v=OdJNH917Adg

Nauka przetrwa wojnę – zbiórka na renowację obserwatorium koło Charkowa
Wiem że temat zrzutek jest kontrowersyjny, ale ta wydaje się ważna i chciałabym, żeby więcej osób się o niej dowiedziało. Z opisu zbiórki:
Obserwatorium Radioastronomiczne im. S. Braude - to kompleks naukowy, gdzie przez dziesięciolecia tworzona była niesamowita nauka. Tutaj po raz pierwszy zaobserwowano pioruny na Saturnie. Tutaj prognozuje się aktywność słoneczna. Tutaj eksplorowane są pulsary, egzoplanety i jeszcze dużo rzeczy, od których wiruje w głowie.
Niedawno to miejsce przeżyło chyba najtrudniejszy okres w swojej historii – okupację rosyjską. W tym czasie wykorzystywano ją jak stanowisko ogniowe. Stąd okupanci prowadzili ostrzały, tutaj oni mieszkali i robili wszystkie te nikczemne rzeczy, do których są oni skłonni. Wskutek tego, obserwatorium potrzebuje drogiej i długotrwałej odbudowy, ale przede wszystkim niezbędne jest ocalić przyrządy oraz części budowy, które przetrwały, przed zimą.
W obserwatorium znajduje się radioteleskop UTR-2 – absolutnie unikalny instrument, jeden z największych detektorów kosmicznych fal dekametrowych na świecie. Składa się on z 2040 anten, które zajmują około 15 hektarów. Teleskopem sterowano za pomocą potężnych komputerów oraz różnych specjalistycznych przyrządów naukowych. W skład obserwatorium radioastronomicznego wchodzi także częściowo zbudowany radioteleskop nowej generacji GURT, obok znajdują się teleskop optyczny oraz stacja meteorowa.
Na szczęście, anteny UTR-2 są nieuszkodzone, a to znaczy, że odbudowa obserwatorium jest możliwa i jak najbardziej sensowna. Jasne, że nie można pokryć koszt całkowitej rekonstrukcji wyłącznie za pomocą darowizn. Ale teraz najważniejszym priorytetem jest chronienie obserwatorium od warunków zimowych, pilna konserwacja systemu ogrzewania i wodociągu oraz zapewnienie ochrony, aby uniknąć jeszcze większych uszkodzeń. Środki z tej zbiórki będą pokrywać właśnie te potrzeby.
https://zrzutka.pl/39etju
https://www.urania.edu.pl/wiadomosci/rosjanie-zniszczyli-obserwatorium-astronomiczne-kolo-charkowa

https://m.youtube.com/watch?v=SKhcan8pk2w
Ciekawa historia o chiralności cząsteczek i o tym czemu w sklepach jest tylko prawoskrętny cukier oraz co ma wspolnego lewoskrętny cukier z poszukiwaniem życia na Marsie.
Uwaga czrodziej Jerzy Zięba miał troche racji z prawoskrętną witaminą C, ale nie do konca.
Prawo i lewoskrętna witamina C to kwas askorbinowy z czego tylko prawoskrętna jest również przeciwutleniaczem a wynika to z tego iż aminokwasy metabolizujące witamine C są również chiralne i to prawoskrętne więc wydajniesza w przypadku witaminy C jest jej prawoskrętna cząsteczka.
Jeżeli zależy Ci na kwasie askorbinowym to możesz żreć byle jaką, ale jak chcesz kwas askorbinowy Pro+ 2.0 to lepiej nadaje się ta prawoskrętna.
Tak samo jak prawoskrętny cukier reaguje z kubkami smakowymi, ale nie potrafi być zmetabilizowany w organizmie.
Wniosek z tego, że organizm sam z siebie preferuje cząsteczki o konkretnej skrętności.
Przyklad z filmu :
Lewoskrętny Etambutol leczy gruźlice
Prawoskrętny powoduje ślepote

Co hejto myśli o automatycznej detoksyfikacji wypowiedzi robionej przez AI?
Szczegóły tutaj: https://arxiv.org/pdf/2212.10543.pdf

Lesics (Youtube)
Przyjemny kanał na który ostatnio trafiłem, na którym twórca w prostych i krótkich animacjach wyjaśnia
sposoby działania różnych mechanizmów związanych z inżynierią, z którymi możemy się spotkać na co dzień
Przykładowy materiał:
Jak działa mechanizm otwierania okna w samochodzie
https://www.youtube.com/watch?v=Yl40Uj8kCWU
W komentarzach wrzucę jeszcze dwa filmy, które mnie zainteresowały

Common Sense Skeptic (YouTube)
https://www.youtube.com/channel/UCgKWj1pn3_7hRSFIypunYog/videos
Długo się zastanawiałem czy wrzucić tutaj ten kanał i czy aby do tej społeczności.
Na początek disclaimer:
Jeśli jesteś fanem Elona Muska - nie spodoba Ci się, co tam zobaczysz i może po prostu tam nie wchodź.
Dla wszystkich innych, którzy maja ambiwalentny stosunek do tego pana, proponuję wejść i obejrzeć parę filmów.
UWAGA, filmy są długie. A co w tych filmach zobaczymy? Otóż autorzy kanału "rozprawiają" się z "rewelacyjnymi" pomysłami i obietnicami Elona. Prostą matematyką i wyliczeniami (plus zdrowy rozsądek - stąd nazwa kanału) pokazują, jak niewiele jego twierdzeń ma sens i rację bytu.
Dlaczego w tej społeczności? Bo jednak jest tam sporo matematyki, fizyki, praktycznego zastosowania wzorów do wyliczeń.

1. Najświeższe głębokie pole od Webba i Hubble'a.
Nazwa: North Ecliptic Pole (NEP), PEARLS,
Konstelacja: Smoka,
Instrumenty naukowe: Webb - NIRCam (Near-Infrared Camera); Hubble - ACS (Advanced Camera for Surveys),
Info: https://webbtelescope.org/contents/media/images/01GM3WVZFBH5S7Y6E0EXH1EH0Y
Full Res
2. "Wodne światy" - astronomowie zajmujący się egzoplanetami znaleźli, przy pomocy danych z kosmicznych teleskopów Hubble'a i Spitzera, pewne poszlaki wskazujące na istnienie nowego typu planet składających się, być może, nawet w połowie z wody. Oddalone o 218 lat świetlnych planety - Kepler-138 c i Kepler-138 d - przy objętości trzykrotnie większej oraz masie zaledwie dwukrotnie większej od Ziemi wskazują, że gęstość ich jest znacznie mniejsza od Ziemi więc nie mogą być skalnymi światami. Niemniej, są też zbyt gęste aby mogły być złożone z wodoru lub helu. Być może przypominają nieco budową księżyce zewnętrznych planet Układu Słonecznego, tj. skaliste jądro otoczone wodą. Aczkolwiek, z uwagi na temperaturę i ciśnienie, atmosfera tych planet najprawdopodobniej składa się z pary wodnej, ale możliwe, że istnieje tam również woda w stanie ciekłym lub nawet nadkrytycznym
https://twitter.com/HUBBLE_space/status/1603420007190433792
https://esahubble.org/news/heic2215/
https://www.nature.com/articles/s41550-022-01835-4?utm_campaign=natastronTWT
3. Ciekawostka - w 1983 r. dwóch astronomów z Uniwersytetu Tokijskiego Hisashi Hirabayashi i Masaki Morimoto, po kilku głębszych, wysłało w kierunku gwiazdy Altair w gwiazdozbiorze Orła wiadomość z wzorem chemicznym etanolu oraz słowem "na zdrowie". ( ͡° ͜ʖ ͡°)
https://twitter.com/abbybeall/status/1603323638937165824
https://www.newscientist.com/article/mg25634171-400-what-our-attempts-to-communicate-with-alien-civilisations-say-about-us/
#fizycznenowinkifakera -> nowinki fizyczne i nie tylko - do obserwowania lub czarnolistowania.( ͡° ͜ʖ ͡°)
Chcesz zerknąć do archiwalnych tłumaczeń bądź nowinek fizycznych? Wejdź na: https://www.fizyczne-nowinki-fakera.pl/

Wspominałem ostatnio o najstarszych, zaobserwowanych przez NIRCam i potwierdzonych spektrograficznie przez NIRSpec, galaktykach odkrytych przez JWST (James Webb Space Telescope).
Okazuje się, że własności tych obiektów niekoniecznie pokrywają się z przewidywaniami standardowego modelu w kosmologii czyli Modelu Λ-CDM(Lambda-cold dark matter)). Pomimo, że model ten (gdzie kluczowymi jego założeniami są: stała kosmologiczna lub inaczej ciemna energia, zimna ciemna materia oraz zwykła materia barionowa) przewiduje poprawnie liczne właściwości wszechświata, jak istnienie kosmicznego mikrofalowego promieniowania tła, wielkoskalowy rozkład galaktyk, obfitość prostych pierwiastków (wodór, hel, lit) powstałych podczas pierwotnej nukleosyntezy czy przyspieszającą ekspansję przestrzeni, to w tym przypadku tak masywne galaktyki wydają się zwyczajnie jakby powstały na zbyt wczesnym etapie, gdyż przekształcenie nawet całej dostępnej wtedy materii barionowej nie wystarczyłoby na utworzenie galaktyk o takiej ilości masy zawartej w gwiazdach. Dodatkowo, dane JWST wskazują na ~10x większą ilość galaktyk z dyskiem (tj. np. Droga Mleczna) niż wcześniejsze analizy oparte na danych HST (Hubble Space Telescope), co również może stać w pewnej sprzeczności z przewidywaniami Modelu Λ-CDM, który zakłada hierarchiczność formowania się galaktyk., tj. od mniejszych do większych poprzez łączenie się struktur w zderzeniach. Co ciekawe, oprócz tego, że dane z HST przy tych samych przesunięciach ku czerwieni dostarczają zaledwie 1/10 ilości galaktyk z zaobserwowanymi dyskami, to JWST obserwuje ich stałą wartość niezależnie od wartości redshiftu, co może wskazywać na mniej gwałtowne powstawanie galaktyk we wczesnym wszechświecie oraz stabilniejszą ewolucję już uformowanych. Na wysnuwanie jakichkolwiek wniosków oczywiście jest za wcześnie, ale pierwsze spekulacje wskazują, że modele z zimną ciemną materią najprawdopodobniej są do "poprawienia", gdyż, jak wspomniałem wyżej, pierwsze głębsze analizy danych z JWST sprzyjają (?) modelom zawierającym więcej materii barionowej na wczesnym etapie formowania się galaktyk oraz preferujących mniej gwałtowny i bardziej stabilny proces ich formowania.
Uprzedzając jednak wszelkie stwierdzenia, że Wielki Wybuch się nie wydarzył, albo standardowa kosmologia jest do wyrzucenia to niestety nic z tych rzeczy. Po prostu, trzeba usiąść do tego na spokojnie. ( ͡° ͜ʖ ͡°)

1. there are very old galaxies that look like they are too massive, suggesting that massive galaxy formation began extremely early in the history of the Universe

<br />

This is potentially at tension with the standard model of cosmology assuming cold dark matter. In simulations even if all available baryonic mass would be converted into stars ir wouldn't be enough

<br />

There are observations at lower redshifts (z~10) that seem completely incompatible with LCDM, but these are photometric candidates and they are still being discussed in detail.

<br />

Early data from JWST have revealed a bevy of high-redshift galaxy candidates with unexpectedly high stellar masses. I examine these candidates in the context of the most massive galaxies expected in ΛCDM-like models, wherein the stellar mass of a galaxy is limited by the available baryonic reservoir of its host dark matter halo.

<br />

2. Also, the number of early disk galaxies is about 10x larger than expected from Hubble data. 

<br />

Our current idea that mergers assemble galaxies in the early Universe means that we would expect to find lots of peculiar galaxies and few disks at high redshift, as these disks are still in the process of forming. However, the near-constant disk fraction found in this study indicates that disk galaxies (like the Milky Way) have existed in a fairly stable state for more than 10 billion years, seemingly contradicting our old ideas.

<br />

So what’s going on? There are several ways to interpret these results. It could be that almost all mergers occur extremely early in the Universe, quickly forming disk galaxies, and that these disks survive until the present day because recent mergers are far less common than our current theories suggest. Alternatively, it could be that only some classes of galaxies are built up by mergers, or even that mergers are simply far less likely to destroy disk structures than we previously thought.

https://arxiv.org/abs/2207.09428
https://arxiv.org/abs/2207.12446
https://arxiv.org/abs/2208.01611
https://astrobites.org/2022/09/03/jwst-takes-a-peek-at-the-first-ever-galaxies/
https://twitter.com/martinmbauer/status/1601879874951852032
https://twitter.com/MBKplus/status/1601289434250743809
P.S. Mem: https://twitter.com/martinmbauer/status/1602740915541577730
#fizycznenowinkifakera -> nowinki fizyczne i nie tylko - do obserwowania lub czarnolistowania.( ͡° ͜ʖ ͡°)
Chcesz zerknąć do archiwalnych tłumaczeń bądź nowinek fizycznych? Wejdź na: https://www.fizyczne-nowinki-fakera.pl/

Tom Scott (YouTube)
Czy czystość wody w Warszawie jest naprawdę kontrolowana przez małże?
Ile helu potrzeba, aby unieść człowieka?
Jaki jest najdroższy obiekt na świecie (w stosunku do swojej wagi)?
Jeśli nie znasz odpowiedzi na te pytania, to istnieje szansa, że nie znasz kanału YouTube Tom'a Scott'a.
https://www.youtube.com/@TomScottGo/videos
W swoich krótkich filmikach przybliża on widzom ciekawostki z różnych miejsc na świecie. Gorąco polecam!