"Gdzie ty, Gajusie, tam i ja, Gaja" - znany zwrot rzymski

Zwrot „Gdzie ty, Gajusie, tam i ja, Gaja” (Ubi tu Gaius, ibi ego Gaia) stanowi jedno z najbardziej symbolicznych powiedzeń związanych z małżeństwem w starożytnym Rzymie.

Historyczny kontekst

Zwrot ten używany był jako część rytuału ślubnego w starożytnym Rzymie, szczególnie wśród wyższych warstw społecznych. Był on elementem formalności podczas zawierania confarreatio – najstarszej i najbardziej uroczystej formy rzymskiego małżeństwa. Confarreatio wymagała obecności dziesięciu świadków oraz specjalnych rytuałów religijnych, co czyniło ten typ ślubu dostępny tylko dla wybranych, przede wszystkim arystokratycznych rodzin.

Słowa te wypowiadane były podczas przekazywania ręki panny młodej przez jej ojca mężowi. Wyrażenie to symbolizowało jedność małżeńską – nie tylko w sferze osobistej, ale także prawnej. Kobieta, opuszczając rodzinę ojca, wchodziła do nowej rodziny, gdzie podległa swojemu mężowi. Jej pozycja była jednak istotna, gdyż odtąd współdzieliła z mężem obowiązki, zasoby oraz odpowiedzialność za rodzinę.

Znaczenie i symbolika

Słowa „Gdzie ty, Gajusie, tam i ja, Gaja” są swego rodzaju oświadczeniem lojalności, które wyraża gotowość żony do towarzyszenia mężowi w każdej sytuacji, niezależnie od okoliczności. Imiona „Gajus” i „Gaja” w tym zwrocie są symboliczne i ogólne – reprezentują każdego mężczyznę i każdą kobietę, co pokazuje uniwersalny charakter tej formuły.

Dziś, kiedy myślimy o tej formule, możemy postrzegać ją jako odzwierciedlenie starożytnych wartości małżeńskich: wzajemnego wsparcia, lojalności i współdzielenia losu. W rzeczywistości, w społeczeństwie rzymskim, kobieta często nie miała równego statusu z mężczyzną, ale ta formuła pokazuje, że oczekiwano od niej pełnego zaangażowania w życie męża, zarówno prywatne, jak i publiczne.

Prawa kobiet w małżeństwie

Małżeństwo w starożytnym Rzymie wiązało się z szeregiem prawnych i społecznych konsekwencji. W najbardziej tradycyjnym modelu cum manu, żona wchodziła pod pełną władzę męża (manus). Była ona wtedy formalnie częścią jego rodziny, tracąc jednocześnie formalne powiązania z rodziną, z której pochodziła. Jej los, majątek i status były ściśle powiązane z jej mężem.

Z biegiem czasu, w Rzymie rozwijały się inne formy małżeństwa, takie jak sine manu, które dawały kobietom większą niezależność, zwłaszcza w sferze majątkowej, a co więcej prawnie pozostawały pod władzą (potestas) ojca. Jednak nawet wtedy społeczne oczekiwania dotyczące lojalności i oddania między małżonkami pozostawały głęboko zakorzenione, co dobrze odzwierciedla rytuał „Ubi tu Gaius, ibi ego Gaia”.

Współczesne odniesienia

Mimo że formuła ta odnosi się do starożytnej tradycji, jej echo przetrwało w wielu kulturach i praktykach związanych z małżeństwem. Współczesne śluby często przywołują podobne idee – zobowiązanie do wspólnego życia, niezależnie od okoliczności, radości czy trudności. To ukazuje, jak pewne wartości są ponadczasowe i przenikają różne epoki oraz kultury.

https://imperiumromanum.pl/ciekawostka/gdzie-ty-gajusie-tam-i-ja-gaja-znany-zwrot-rzymski/

#imperiumromanum #ciekawostki #historia #rzym #antycznyrzym #gruparatowaniapoziomu #listaimperiumromanum #ciekawostkihistoryczne #ancientrome #wojsko #europa #swiat #militaria #qualitycontent #archeologia
-----------------------------------------------------------------------------
Jeżeli podobają Ci się treści, jakie gromadzę na portalu oraz, którymi dzielę się na social media, wdzięczny będę za jakiekolwiek wsparcie: https://imperiumromanum.pl/dotacje/

Szczątki mieszkańców Herkulanum

Szczątki mieszkańców Herkulanum, którzy schronili się w nabrzeżnych budowlach na czas erupcji Wezuwiusza.
W roku 1981, w Herkulanum odkopano szkielety ludzkie pochodzące z I wieku n.e. Razem natrafiono na 55 szkieletów (30 dorosłych mężczyzn, 13 dorosłych kobiet i 12 dzieci). Na odkrycia natrafiono na plaży oraz w komorach dla łodzi przy brzegu. Jako, że wcześniej znaleziono jedynie kilka szkieletów, sądzono że niemal wszyscy mieszkańcy miasta zdołali uciec przez kataklizmem. Jednak odkrycie z roku 1981 zmieniło spojrzenie naukowców.
Mieszkańcy Herkulanum, czekający na brzegu na ratunek z morza, zginęli nagle w wyniku uderzenia silnego gorąca – około 500°C. Wysoka temperatura spowodowała skurczenie się członków oraz łamanie kości czy zębów.
Warto odnotować, że znalezisko jest tym cenniejsze, że aż do III wieku Rzymianie kremowali zwłoki i do naszych czasów zachowało się niewiele szczątków ludzkich z tamtego okresu.

https://imperiumromanum.pl/ciekawostka/szczatki-mieszkancow-herkulanum/

#imperiumromanum #rzym #ciekawostki #antycznyrzym #historia #ciekawostkihistoryczne #gruparatowaniapoziomu #ancientrome #rzym #venividivici
-----------------------------------------------------------------------------
Jeżeli podobają Ci się treści, jakie gromadzę na portalu oraz, którymi dzielę się na portalu, wdzięczny będę za jakiekolwiek wsparcie: https://imperiumromanum.pl/dotacje/

Złota myśl Rzymian na dziś

Marek Aureliusz (Marcus Aurelius Antoninus, 121 - 180 n.e.) - cesarz w latach 161 - 180 n.e.:

"Często popełnia nieprawość ten, kto czegoś nie robi, nie tylko ten, kto coś robi"

https://www.imperiumromanum.edu.pl/kultura/zlote-mysli-rzymian/

#imperiumromanum #ciekawostki #historia #cytaty #cytatrzymiannadzis #gruparatowaniapoziomu #ciekawostkihistoryczne #sentencjalacinska #rzym #venividivici #ancientrome
-----------------------------------------------------------------------------
Jeżeli podobają Ci się treści, jakie gromadzę na portalu oraz, którymi dzielę się na portalu, wdzięczny będę za jakiekolwiek wsparcie: https://imperiumromanum.pl/dotacje/

Wielka mozaika odkryta podczas pracy na roli

W 2019 roku, w południowej Turcji, podczas pracy na roli została odkryta gigantycznych rozmiarów mozaika. Z podanych informacji wynika, że jest to przypuszczalnie kompleks łaźni, a jedna z mozaik ma rozmiary szacowane na 149 m2. Obiekt znajduje się na terenie antycznego miasta Antiochia ad Cragum. Dziś są to okolice miasta Gazipasa.

https://imperiumromanum.pl/ciekawostka/wielka-mozaika-odkryta-podczas-pracy-na-roli/

#imperiumromanum #rzym #ciekawostki #antycznyrzym #historia #ciekawostkihistoryczne #gruparatowaniapoziomu #ancientrome #rzym #venividivici
-----------------------------------------------------------------------------
Jeżeli podobają Ci się treści, jakie gromadzę na portalu oraz, którymi dzielę się na portalu, wdzięczny będę za jakiekolwiek wsparcie: https://imperiumromanum.pl/dotacje/

Rzymskie plany miejskie - jak Rzymianie wytyczali ulice?

Rzymianie byli znani ze swojego doskonałego zmysłu inżynieryjnego, który znalazł swoje odzwierciedlenie nie tylko w budowie akweduktów czy dróg, ale także w planowaniu miast i fortów. W szczególności system wytyczania ulic stał się jednym z najbardziej charakterystycznych elementów ich urbanistyki, a jego wpływy są widoczne w miastach na terenie dawnego Imperium Rzymskiego aż do dzisiaj.

Cardo i decumanus

Rzymskie miasta oraz forty (castra) były planowane według rygorystycznych, prostokątnych siatek ulic. Najważniejszym elementem tego systemu były dwie prostopadłe arterie – cardo maximus oraz decumanus maximus. Cardo to główna ulica biegnąca z północy na południe, natomiast decumanus przebiegał ze wschodu na zachód. Te dwa szlaki krzyżowały się zazwyczaj w centrum miasta, tworząc forum – miejsce spotkań, handlu i religijnych ceremonii.

Forty rzymskie miały podobny plan, z bramami na końcach każdej z osi głównych ulic. Ta siatka ulic nie tylko ułatwiała poruszanie się, ale także była kluczowa dla skutecznej obrony – szybki transport wojsk i zaopatrzenia był dzięki temu znacznie prostszy. Co więcej, rozmieszczenie budynków mieszkalnych, świątyń, rynków czy bazarów wzdłuż tych osi gwarantowało łatwy dostęp do wszystkich kluczowych funkcji miasta.

Pragmatyzm i funkcjonalność

Plany rzymskich miast były oparte na praktycznym myśleniu. Każda przestrzeń była dokładnie przemyślana. Podział na kwadraty pozwalał na uporządkowane osiedlanie mieszkańców oraz łatwe budowanie i rozbudowywanie struktur miejskich. Dzięki temu Rzymianie mogli szybko tworzyć miasta w nowo zdobytych prowincjach, zapewniając sobie kontrolę nad danym terytorium.

Nie tylko aspekty obronne i militarne były brane pod uwagę. System ulic miał także funkcję sanitarną – wzdłuż głównych arterii budowano kanalizacje, które odprowadzały wodę deszczową i ścieki, utrzymując miasta czyste i zdrowsze niż wiele innych osad w starożytności.

Trwałe dziedzictwo

Rzymskie wytyczanie ulic miało olbrzymi wpływ na rozwój urbanistyki w Europie. Wiele współczesnych miast, które rozwijały się na fundamentach dawnych rzymskich osad, wciąż zachowuje ślady tego planowania. Przykładem są chociażby miasta takie jak Paryż (Lutetia) czy Londyn (Londinium), których stare dzielnice są wyraźnie zorganizowane w nawiązaniu do rzymskich siatek ulic.

Z perspektywy historycznej, system ten nie był jedynie wynikiem wojskowej precyzji, ale także świadectwem geniuszu organizacyjnego Rzymian. Ich urbanistyka nie tylko służyła codziennym potrzebom mieszkańców, ale także przetrwała wieki, inspirując późniejsze pokolenia architektów.

https://imperiumromanum.pl/ciekawostka/rzymskie-plany-miejskie-jak-rzymianie-wytyczali-ulice/

#imperiumromanum #ciekawostki #historia #rzym #antycznyrzym #gruparatowaniapoziomu #listaimperiumromanum #ciekawostkihistoryczne #ancientrome #wojsko #europa #swiat #militaria #qualitycontent #archeologia
-----------------------------------------------------------------------------
Jeżeli podobają Ci się treści, jakie gromadzę na portalu oraz, którymi dzielę się na social media, wdzięczny będę za jakiekolwiek wsparcie: https://imperiumromanum.pl/dotacje/

Złota myśl Rzymian na dziś

Enniusz (Quintus Ennius, 239 - 169 p.n.e.) - poeta, uważany za ojca poezji rzymskiej:

"Rzeczpospolita rzymska stoi starymi obyczajami i mężami"

• łacina: [Moribus antiquis res stat Romana virisque]

• źródło: Enniusz, Annals, V

https://www.imperiumromanum.edu.pl/kultura/zlote-mysli-rzymian/

#imperiumromanum #ciekawostki #historia #cytaty #cytatrzymiannadzis #gruparatowaniapoziomu #ciekawostkihistoryczne #sentencjalacinska #rzym #venividivici #ancientrome
-----------------------------------------------------------------------------
Jeżeli podobają Ci się treści, jakie gromadzę na portalu oraz, którymi dzielę się na portalu, wdzięczny będę za jakiekolwiek wsparcie: https://imperiumromanum.pl/dotacje/

Wyjątkowy rzymski naszyjnik
Rzymski złoty naszyjnik z końcówkami w kształcie głów lwów. Niezwykle ciekawie prezentuje się łańcuch ozdoby. Obiekt datowany na IV wiek n.e. 

https://imperiumromanum.pl/ciekawostka/wyjatkowy-rzymski-naszyjnik/
#imperiumromanum #rzym #ciekawostki #antycznyrzym #historia #ciekawostkihistoryczne #gruparatowaniapoziomu #ancientrome #rzym #venividivici
-----------------------------------------------------------------------------
Jeżeli podobają Ci się treści, jakie gromadzę na portalu oraz, którymi dzielę się na portalu, wdzięczny będę za jakiekolwiek wsparcie: https://imperiumromanum.pl/dotacje/

Wyjątkowa kamea ukazująca Septymiusza Sewera i jego żonę

Rzymska kamea ukazująca popiersia cesarza Septymiusza Sewera i Julii Domny. Obiekt wykonany jest z sardonyksu i złota oraz datowany jest na początek III wieku n.e.
Kamea był to szlachetny i półszlachetny kamień ozdobiony wypukłym reliefem.

https://imperiumromanum.pl/ciekawostka/wyjatkowa-kamea-ukazujaca-cesarza-septymiusza-sewera-zone/

#imperiumromanum #rzym #ciekawostki #antycznyrzym #historia #ciekawostkihistoryczne #gruparatowaniapoziomu #ancientrome #rzym #venividivici
-----------------------------------------------------------------------------
Jeżeli podobają Ci się treści, jakie gromadzę na portalu oraz, którymi dzielę się na portalu, wdzięczny będę za jakiekolwiek wsparcie: https://imperiumromanum.pl/dotacje/

Bursztyn w antycznym Rzymie - skarb Bałtyku w rękach cesarzy

W starożytnym Rzymie bursztyn był cenionym materiałem o wielorakim zastosowaniu, od biżuterii po amulety i ozdoby domowe. Jego niezwykłe piękno, właściwości lecznicze oraz rzadkość przyciągały uwagę nie tylko zamożnych obywateli, ale także samych cesarzy. Skąd wzięła się ta fascynacja bursztynem i jaką rolę odgrywał w rzymskiej kulturze?

Droga bursztynu: od Bałtyku do Rzymu

Źródłem rzymskiego bursztynu była północna Europa, a szczególnie wybrzeża Bałtyku, dzisiejsze tereny Polski, Litwy, Łotwy i Kaliningradu. To właśnie tam znajdowały się największe złoża bursztynu, a szlaki handlowe prowadziły ten cenny surowiec do serca Imperium Rzymskiego. Jednym z najbardziej znanych szlaków był „szlak bursztynowy”. Szlak bursztynowy, podobnie jak inne historyczne trasy handlowe, przebiegał naturalnymi „korytarzami”, czyli dolinami rzek. Dokładny przebieg szlaku nie został jednoznacznie określony. Uznaje się, że zaczynał się on w Akwilei nad Adriatykiem, jednym z rzymskich centrów rzemieślniczych. Początkowo szlak wiódł przez Bramę Morawską, następnie skręcał na północ i przez Śląsk, wschodnią Wielkopolskę oraz Kujawy (brodem przez Wisłę w Otłoczynie koło Torunia) prowadził nad Bałtyk.
Można przypuszczać, że główna nitka szlaku, poczynając od przełomu I i II wieku n.e., biegła z Wiednia (Vindobona) przez Brno, Kłodzko, Wrocław, Kalisz (Calisia/Kalisia), Konin (Setidava), Bydgoszcz i Świecie do Gdańska.

Bursztyn jako symbol luksusu i magii

Rzymianie szybko dostrzegli walory estetyczne bursztynu. Wykorzystywano go do tworzenia biżuterii, ozdób domowych, a także detali architektonicznych. Wnętrza domów bogatych patrycjuszy zdobiły przedmioty wykonane z bursztynu, które miały świadczyć o ich statusie i bogactwie. Cesarz Neron był znanym miłośnikiem bursztynu, a jego panowanie to okres największej popularności tego surowca.

Pliniusz Starszy opisuje jedną z wypraw, która miała miejsce w czasach panowania cesarza Nerona. Otóż Neron wysłał swojego poddanego, by ten dostarczył mu drogocenny kamień. Zważywszy na odległość Bałtyku od Rzymu, jego podróż trwała zapewne dwa miesiące, licząc że dziennie przekraczał około 30 km. Wyprawa miała charakter oficjalnej ekspedycji państwowej, nie zaś prywatnej inicjatywy handlowej.

Właściwości lecznicze i magiczne bursztynu

Rzymianie przypisywali bursztynowi również właściwości magiczne i lecznicze. Rzymianie używali bursztynów także w medycynie. Dzieciom przywiązywano je jako amulety. Według Kallistratusa w każdym wieku bursztyn dobrze działa przeciw szaleństwu i problemom z oddawaniem moczu. Jego specjalna odmiana nazywana „chryselectrum” o kolorze niejako złotym przywiązana do szyi miała leczyć febry i inne choroby, utarta z miodem i olejkiem różanym choroby uszu.

Bursztyn w sztuce i modzie

Ozdoby z bursztynu były noszone przez kobiety, ale także przez mężczyzn. Często wykonywano z niego figurki, które stanowiły element wystroju domów, a także różne drobne przedmioty codziennego użytku, takie jak grzebienie czy pudełka. Szczególnie popularne były naszyjniki, bransolety i pierścienie. Niewielkie figurki, często przedstawiające bóstwa lub sceny mitologiczne, były nie tylko pięknymi ozdobami, ale też amuletami o religijnym znaczeniu.

https://imperiumromanum.pl/ciekawostka/bursztyn-w-antycznym-rzymie-skarb-baltyku-w-rekach-cqesarzy/

#imperiumromanum #ciekawostki #historia #rzym #antycznyrzym #gruparatowaniapoziomu #listaimperiumromanum #ciekawostkihistoryczne #ancientrome #wojsko #europa #swiat #militaria #qualitycontent #archeologia
-----------------------------------------------------------------------------
Jeżeli podobają Ci się treści, jakie gromadzę na portalu oraz, którymi dzielę się na social media, wdzięczny będę za jakiekolwiek wsparcie: https://imperiumromanum.pl/dotacje/

Przeglądając internety wpadłem na zdjęcie Królowej Elżbiety (UK) z czasu 2 WŚ zatytułowane "Księżniczka Elżbieta uczy się podstaw obsługi samochodu jako drugi podoficer" zrobione w kwietniu 1945r.
Że to ustawka to pewne, ale moją uwagę zwrócił samochód-oznaczenia.
Na błotniku mamy szchownicę oraz literę "L". Szachownica jak wiadomo, była używana przez polskich lotników, (czy inne służby również używały podobnych oznaczeń tego nie wiem) oraz "L", które w UK jest oznaczeniem świeżego/uczącego się kierowcy.
Jakie są szanse, że Elka "naprawia" samochód, któregoś z naszych pilotów?
#ciekawostkihistoryczne #2wojnaswiatowa #anglia #polska

Złota myśl Rzymian na dziś

Publiliusz Syrus (Publilius Syrus, I wiek p.n.e.) - mim i pisarz rzymski:

"Jakże smutne jest być zmuszonym do pognębienia kogoś, kogo chciałbyś ocalić!"

• łacina: [Quam miserum est cogi opprimere, quem salvum velis!]

• źródło: Publiliusz Syrus, Sententiae

https://www.imperiumromanum.edu.pl/kultura/zlote-mysli-rzymian/

#imperiumromanum #ciekawostki #historia #cytaty #cytatrzymiannadzis #gruparatowaniapoziomu #ciekawostkihistoryczne #sentencjalacinska #rzym #venividivici #ancientrome
-----------------------------------------------------------------------------
Jeżeli podobają Ci się treści, jakie gromadzę na portalu oraz, którymi dzielę się na portalu, wdzięczny będę za jakiekolwiek wsparcie: https://imperiumromanum.pl/dotacje/

Szklane naczynie z granatami i jabłkami na fresku

Fresk rzymski ukazujący szklane naczynie z granatami i jabłkami. Obiekt pochodzi z Villa Poppaea w Oplontis, pod Pompejami.

https://imperiumromanum.pl/ciekawostka/szklane-naczynie-z-granatami-i-jablkami-na-fresku/

#imperiumromanum #rzym #ciekawostki #antycznyrzym #historia #ciekawostkihistoryczne #gruparatowaniapoziomu #ancientrome #rzym #venividivici
-----------------------------------------------------------------------------
Jeżeli podobają Ci się treści, jakie gromadzę na portalu oraz, którymi dzielę się na portalu, wdzięczny będę za jakiekolwiek wsparcie: https://imperiumromanum.pl/dotacje/

Pięknie zdobiony orłami rzymski dzban

Pięknie zdobiony orłami rzymski dzban. Obiekt wykonany z brązu, został znaleziony w Herkulanum. Datowany na I wiek n.e.

https://imperiumromanum.pl/ciekawostka/pieknie-zdobiony-orlami-rzymski-dzban/

#imperiumromanum #rzym #ciekawostki #antycznyrzym #historia #ciekawostkihistoryczne #gruparatowaniapoziomu #ancientrome #rzym #venividivici
-----------------------------------------------------------------------------
Jeżeli podobają Ci się treści, jakie gromadzę na portalu oraz, którymi dzielę się na portalu, wdzięczny będę za jakiekolwiek wsparcie: https://imperiumromanum.pl/dotacje/

"Dzieje Rzymu od założenia miasta" - wielkie dzieło Tytusa Liwiusza

Tytus Liwiusz (59 p.n.e. - 17 n.e.), jeden z najważniejszych historyków starożytnego Rzymu, pozostawił po sobie monumentalne dzieło – "Ab Urbe Condita" (czyli "Dzieje Rzymu od założenia miasta"). Jego praca, licząca pierwotnie aż 142 księgi, była próbą spisania historii Rzymu od momentu jego mitycznego założenia przez Romulusa aż do współczesnych mu czasów, czyli końca I wieku p.n.e. Choć z dzieła zachowało się do naszych czasów jedynie 35 ksiąg, to jego wpływ na późniejsze dzieje literatury, historiografii oraz postrzeganie starożytności jest ogromny.

(więcej pod linkiem)

https://imperiumromanum.pl/ciekawostka/dzieje-rzymu-od-zalozenia-miasta-wielkie-dzielo-tytusa-liwiusza/

#imperiumromanum #ciekawostki #historia #rzym #antycznyrzym #gruparatowaniapoziomu #listaimperiumromanum #ciekawostkihistoryczne #ancientrome #wojsko #europa #swiat #militaria #qualitycontent #archeologia
-----------------------------------------------------------------------------
Jeżeli podobają Ci się treści, jakie gromadzę na portalu oraz, którymi dzielę się na social media, wdzięczny będę za jakiekolwiek wsparcie: https://imperiumromanum.pl/dotacje/

Porta Portuensis - ważna brama Rzymu

Porta Portuensis była jedną z monumentalnych bram w murach obronnych starożytnego Rzymu, wybudowaną w czasach cesarza Aureliana w III wieku n.e. Brama znajdowała się w zachodniej części miasta, w pobliżu dzisiejszego Trastevere, i prowadziła do Portu rzymskiego, jednego z głównych ośrodków handlowych starożytności, leżącego u ujścia rzeki Tyber. Brama została przebudowana w 403 roku n.e., za rządów Honoriusza.

Porta Portuensis miała kluczowe znaczenie dla handlu, ponieważ łączyła miasto z portem i była ważnym węzłem komunikacyjnym. Przez nią przechodziły towary drogą via Portuensis z różnych zakątków Imperium Rzymskiego – od zboża z Egiptu, przez oliwę z Hiszpanii, po egzotyczne produkty z Azji i Afryki. Była to głównie brama handlowa.

Sama brama miała typowy dla epoki monumentalny charakter, z dwiema półkolistymi wieżami obronnymi po bokach i dwoma łukami, przez które mogły przejeżdżać zarówno wozy z towarami, jak i piesi.

Porta Portuensis przetrwała aż do XVII wieku, kiedy została rozebrana z polecenia papieża Urbana VIII, który postanowił przebudować umocnienia miasta. W jej miejsce zbudowano nową bramę, Porta Portese, którą można podziwiać do dziś.

https://imperiumromanum.pl/ciekawostka/porta-portuensis-wazna-brama-rzymu/

#imperiumromanum #ciekawostki #historia #rzym #antycznyrzym #gruparatowaniapoziomu #listaimperiumromanum #ciekawostkihistoryczne #ancientrome #wojsko #europa #swiat #militaria #qualitycontent #archeologia
-----------------------------------------------------------------------------
Jeżeli podobają Ci się treści, jakie gromadzę na portalu oraz, którymi dzielę się na social media, wdzięczny będę za jakiekolwiek wsparcie: https://imperiumromanum.pl/dotacje/