Zaloguj się aby komentować
Głupie. Podoba mi się.
Zaloguj się aby komentować
@Alky obstawiam kota xD
Zaloguj się aby komentować
Zaloguj się aby komentować
Czterdzieści lat temu opublikowałem artykuł "Czy szympans może stworzyć zdanie?". Moja odpowiedź brzmiała zdecydowanie: "Nie". W tamtym czasie wniosek ten był kontrowersyjny. Była to również wiadomość z pierwszych stron gazet, ponieważ inni psychologowie twierdzili, że szympansy w rzeczywistości mają pewne zdolności językowe.
Dlaczego ja i inni psychologowie byliśmy zaniepokojeni zdolnościami językowymi szympansa? Powód był bardzo prosty. Podążając za B.F. Skinnerem, behawioryści uważali, że używanie języka przez człowieka można wyjaśnić jako zachowanie uwarunkowane. Byłem jednym z tych behawiorystów. Jeśli Skinner miał rację, dlaczego nie uwarunkować naszego najinteligentniejszego żyjącego przodka do nauki języka?
[ Jak dziecko mówi słowo mama i otrzyma pozytywną reakcję, to będzie je powtarzać i tak możecie rozumieć zachowanie uwarunkowane w przypadku języka. ]
Noam Chomsky zakwestionował ten pogląd i argumentował, że język jest unikalnie ludzki. Dowody przeciwne byłyby znaczące, ponieważ kwestionowały by pogląd Darwina, że język, podobnie jak wszystkie inne zdolności intelektualne, wyewoluował. Jeśli język nie wyewoluował, to w jaki inny sposób się pojawił?
Wszystkie próby nauczenia szympansów posługiwania się językiem mówionym napotykały na ten sam problem: słabo rozwinięty aparat artykulacyjny szympansów. Szympansy nie są w stanie wytwarzać dźwięków (fonemów), które składają się na ludzki język. (Na tym blogu będę miał tylko miejsce na opisanie prób nauczania Amerykańskiego Języka Migowego (ASL), języka gestów używanego przez setki tysięcy osób niesłyszących. Jak jednak wyjaśnię w następnym blogu, moje wnioski dotyczące niezdolności szympansa do nauki ASL odnoszą się również do wszystkich innych prób nauczenia zwierząt posługiwania się językiem).
W moim projekcie pracowałem z małym szympansem płci męskiej, którego nazwałem Nim Chimpsky. Był on wychowywany w nowojorskiej kamienicy przez rodzinę, która znała język migowy, a także był uczony migać przez wolontariuszy. Nim nauczył się swojego pierwszego znaku, drink (pić, napój), gdy miał cztery miesiące.
W ciągu następnych trzech i pół roku nauczył się 127 innych znaków. Najbardziej zaskakująca była jego "spontaniczna" umiejętność łączenia znaków w proste zdania. Na przykład, na zdjęciach pokazanych poniżej, Nim miga hug cat, aby bawić się z kotem.
Ta i inne kombinacje stworzone przez Nima były podstawą artykułu, który przesłałem do Science, w którym twierdziłem, że szympans może stworzyć zdanie. Jako dowód załączyłem powyższe zdjęcia. Jednak szokujące odkrycie skłoniło mnie do wycofania artykułu w trakcie jego recenzji. Podczas oglądania nagrań wideo w zwolnionym tempie, na których Nim wchodzi w interakcje ze swoimi nauczycielami. Zauważyłem, że większość jego znaków była podpowiadana przez nauczycieli.
Kiedy obserwowałem migającego Nima, zdałem sobie sprawę, że patrzę na niego przez narzucony sobie teleobiektyw. Dotyczyło to również jego nauczycieli i panelu recenzentów z NIH prowadzonego przez tłumacza ASL. Ponieważ myśleliśmy, że obserwujemy szympansa, który tworzy historię za pomocą języka migowego, nasze oczy były skupione na Nimie z wyłączeniem wszystkiego innego.
Co się stanie, gdy widok zostanie zmieniony z teleobiektywu na szerokokątny? Niżej są te same zdjęcia, na których zidentyfikowano znaki nauczyciela.
Na lewym górnym zdjęciu nauczyciel miga "you" (ty), na co Nim odpowiada "me" (ja). Na zdjęciu w prawym górnym rogu nauczycielka ma zamiar wykonać znak imienia Nima, który Nim wykonałby drapiąc się po czole literą n. Nim jej przerwał, migając "hug" (przytul), znak "dzikiej karty", który był często używany do uzyskania nagrody. W lewym dolnym panelu nauczyciel pokazał "who" (kto)? zanim Nim odpowiedział kot.
W tym i w setkach innych przypadków nauczyciele Nima przewidzieli, co może zamigać i wykonali te znaki ułamek sekundy przed nim. Udokumentowałem te interakcje i inne, które znalazłem w filmach szympansów i ich trenerów, np. Washoe i jej trenerki Beatrice Gardner, i przesłałem nowy artykuł do Science. Był to artykuł, do którego odniosłem się w pierwszym zdaniu tego bloga.
W tym momencie czytelnik może się zastanawiać: Dlaczego Nim migał? Po latach obserwacji Nima i innych szympansów, które nauczyły się migać, jedyną odpowiedzią, jaką znam, jest uzyskanie nagrody.
Rozważmy, co dzieje się podczas typowej sesji treningowej. Nauczyciel ma dostęp do wielu nagród - na przykład jedzenia, napojów, przytulania, zabawek, książek z obrazkami, możliwości zabawy z kotem itd. Nim zazwyczaj próbuje zdobyć takie nagrody bez migania. Gdy mu się to nie udaje, nauczyciel prosi go o miganie. Przy takich okazjach Nim często wyciągał ręce jako zaproszenie dla nauczyciela, by uformował z nich wymagany znak. Innym razem Nim naśladuje znak nauczyciela.
Problem z tymi metodami nauczania polega na tym, że fizyczna nagroda jest jedyną motywacją dla Nima do migania. Stoi to w jawnej sprzeczności z doświadczeniami niemowląt, które zaczynają tworzyć słowa na początku drugiego roku życia. Zazwyczaj słowa te są nazwami przedmiotów, na które niemowle i rodzic wspólnie zwracają uwagę.
Gdyby wypowiedzi niemowląt ograniczały się do żądania nagród, nigdy nie nauczyłyby się języka. Umiejętność nazywania przedmiotów lub zdarzeń wydaje się być całkowicie nieobecna u szympansów i jest najlepszym znanym mi wyjaśnieniem ich niezdolności do nauki języka.
Wracając do pytania postawionego w moim artykule naukowym, Chomsky miał rację, że szympansy nie potrafią tworzyć zdań. Ale miał rację z niewłaściwego powodu. Nie chodzi o to, że szympansy nie mogą nauczyć się gramatyki. Nie mogą nawet nauczyć się słów. Zanim niemowlę wyprodukuje pierwsze słowa, zwykle w wieku 12 miesięcy, doświadcza dwóch specjalnych niewerbalnych relacji z rodzicami, które są wyjątkowo ludzkie. Te doświadczenia, które są królewską drogą do języka, będą tematem przyszłego bloga.
Antymałpia propaganda! https://youtu.be/NG-OHVpLFgU?si=lIyZkifFQhETtCNx&t=12
@DziwnaSowa super wpis, czekam na drugą część! a pamiętam, ze ostatnio czytalem o tym szympansie, ktory nauczył się migać..
Nazwanie szympansa Chimpsky odnosząc się do Chompskiego to całkiem zabawny zabieg.
Super artykuł.
Zaloguj się aby komentować
@Metanoia @UbogiKrewny widzę, że was piecze, że język polski ma czelność się zmieniać w trakcie waszego życia.
@end-stage-capitalist gdzie boli, po prostu śmieszy, używam formy która mi się spodobała, a jest wciąż poprawna
Co to za zawód skakajka ? Od skoczka ?
Czyli ostatnio krew do badań pobrała mi pani pielęgniarz, a w drzwiach przychodni minąłem 2 panie zakonnik. Człowiek całe życie źle mówił!
@gapus98 In soviet russia the language uses you!
Jeszcze zacznij pisać od prawej do lewej, odwróć szyk wyrazów w zdaniu i chronologię czasów - będzie komplet.
Zaloguj się aby komentować
Ja czasem mówię "to tak jakby użyć armaty do zabicia muchy"
Właśnie o wyrażenia tego typu mi chodziło
@Daniel_Obajtek To jest jeden wyraz?
Zaloguj się aby komentować
Ja wiem, czy tak do końca to dobrze? Też mieliśmy takiego speca, co proponował mlaskanie zamiast klikania. Serio.
@kowalski_2022 ale to nie była radosna twójczość tego speca; w latach 80. była próba utworzenia polskich słów; no i dwuklik to był dwumlask właśnie.
@yourgrandma nie mam bladego pojęcia, szukałem, ale nic nie znalazłem
@sebie_juki
https://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_Bielecki_(informatyk)
On to uczynił. W szyderze padła propozycja "międzymordzie" zamiast interfejsu.
Co to w ogóle była za propozycja? Mysz mlaska, jak się ją naciśnie? To już lepiej by pasował dwupierd
Z istniejących słów to by pasowało pstryknięcie. NIKT tego mlasku nie traktował poważnie, żyłem w tych czasach.
Zaloguj się aby komentować
@spookyscaryskeleton na początku trzeba trochę posiedzieć, żeby to ustawić, ale IMO bardzo warto. No i ważna sprawa, że na Androida apka na telefonie jest za darmo, zaś na iOS kosztuje jakoś dużo, więc to może być problemem
@bojowonastawionaowca Ok, to się biorę do pracy
@spookyscaryskeleton Jak trzeba pomocy to dawaj znać!
Zaloguj się aby komentować
@inskpektor AI jest rasistowskie
Zaloguj się aby komentować
@chusteczka_haftowana Zapisuje ten link do ulubionych
Jak dla mnie to "murzyn" jest neutralne dopóki nie użyjemy go w pejoratywnym sensie (przywolywane już "100 lat..."). Rada językowa zajmuje się zasadami pisowni czy odmiany wyrazów i niech się tego trzyma
Okey, odradzają by tego używać. Ja zawsze byłem przyzwyczajony do określenia "czarnoskóry" ale dlaczego samo słowo "murzyn" staje się takim polskim n-wordem to ja nie wiem.
Zaloguj się aby komentować
![Etyka języka [7 min]](https://cdn.hejto.pl/uploads/posts/images/250x250/2519f1a660456f567e70d3dd2bd2902c.png)
