Aby stworzyć pełniejszy obraz przyszłego układu sił w Europie, warto uwzględnić kilka dodatkowych czynników, które mogą wpłynąć na rozwój sytuacji:
1. Kondycja gospodarcza Europy i potencjalne kryzysy
Jeśli Niemcy pod rządami AfD i Francja pod Le Pen zdecydują się na bardziej izolacjonistyczną politykę gospodarczą, może to osłabić jednolity rynek UE. Już teraz Niemcy zmagają się z problemami strukturalnymi – spowolnienie gospodarcze, rosnące koszty energii i kryzys demograficzny osłabiają ich pozycję jako „lokomotywy Europy”.
• Kryzys zadłużenia w Europie Południowej – jeśli Francja ograniczy swoje zaangażowanie w unijną politykę stabilizacyjną, a Niemcy przyjmą politykę „najpierw Niemcy”, kraje południowe (Hiszpania, Włochy, Grecja) mogą znaleźć się w poważnych tarapatach.
• Załamanie niemieckiego modelu eksportowego – jeśli relacje z Chinami i USA się pogorszą, a współpraca z Rosją nie będzie w stanie tego zrekompensować, niemiecka gospodarka może znaleźć się w recesji.
• Inflacja i kryzys energetyczny – w przypadku dalszego osłabienia relacji transatlantyckich i niestabilności na Bliskim Wschodzie Europa może zmagać się z kolejną falą wzrostu cen energii.
To wszystko może prowadzić do dalszej dezintegracji Unii Europejskiej i osłabienia wspólnych mechanizmów gospodarczych.
2. Chiny jako kluczowy gracz w tle
Jeżeli Trump wprowadzi twardą politykę wobec Chin, Pekin może próbować jeszcze bardziej zacieśniać relacje z Europą, zwłaszcza z Niemcami i Francją. W takim scenariuszu możliwe są:
• Większa zależność Europy od chińskich inwestycji – w sytuacji gospodarczej niepewności kraje UE mogą być bardziej otwarte na chiński kapitał, co zwiększy wpływy Pekinu na kontynencie.
• Podział w Europie Wschodniej – Polska i kraje bałtyckie mogą unikać zbyt bliskich relacji z Chinami, widząc w tym zagrożenie dla sojuszu z USA i własnej niezależności. Z kolei Węgry i potencjalnie nowa niemiecka administracja mogą być bardziej skłonne do współpracy z Pekinem.
3. Bliski Wschód jako czynnik destabilizujący
W kontekście wycofania się USA z aktywnego zaangażowania w Europie i Azji, Bliski Wschód stanie się jeszcze bardziej zapalnym punktem.
• Iran i ryzyko eskalacji konfliktu – możliwe są nowe napięcia w Zatoce Perskiej, które wpłyną na ceny ropy i gazu.
• Nowe fale migracyjne – jeśli sytuacja w Syrii, Libanie i innych regionach się pogorszy, Europa może stanąć w obliczu kolejnej fali uchodźców, co politycznie wzmocni partie antyimigracyjne i jeszcze bardziej spolaryzuje kontynent.
4. Społeczne napięcia i polaryzacja polityczna w Europie
• Radikalizacja polityczna – rządy AfD w Niemczech i Le Pen we Francji mogą doprowadzić do gwałtownych protestów i napięć wewnętrznych. Możliwe są masowe demonstracje, strajki, a nawet akty przemocy między skrajnymi ugrupowaniami politycznymi.
• Osłabienie instytucji unijnych – jeśli Niemcy i Francja przestaną wspierać centralizację władzy w UE, możemy być świadkami dezintegracji, powrotu do silniejszych państw narodowych i upadku unijnych instytucji w obecnej formie.
5. Reakcja Wielkiej Brytanii
W obliczu osłabienia Niemiec i Francji Londyn może spróbować odbudować swoją pozycję jako niezależny lider w Europie. Współpraca wojskowa z Polską i Skandynawią może się nasilić, zwłaszcza jeśli NATO ulegnie osłabieniu. Jednak UK również stoi przed wyzwaniami wewnętrznymi – od napięć związanych ze Szkocją po problemy gospodarcze.
Wnioski
Nowy układ sił w Europie będzie charakteryzował się chaosem i dezintegracją. Osłabienie Niemiec i Francji, izolacjonizm USA, wzrost wpływów Rosji i Chin oraz niestabilność gospodarcza mogą prowadzić do największego geopolitycznego przesilenia w XXI wieku. Polska i kraje skandynawskie mogą odegrać kluczową rolę w budowaniu nowego systemu bezpieczeństwa, ale będą musiały działać szybko i zdecydowanie, aby uniknąć wciągnięcia w wir geopolitycznego dryfu.
