Hans.Kropson

Walki nad Narwią w lutym/marcu 1915 część V na podstawie "WITH THE RUSSIAN ARMY 1914-1917 vol I" by MAJOR-GENERAL SIR ALFRED KNOX

#iwojnaswiatowa #historia #pierwszawojnaswiatowa #1wojnaswiatowa #ciekawostkihistoryczne #Narew1915

Poprzednie części pod tagiem #Narew1915

Czwartek, 18 lutego 1915. Łomża.
Bezobrazow [dowódca korpusu] cytował dziś rano: „Ordre, contreordre, desordre” [fr. "rozkaz, kontrrozkaz, chaos"]. Oznajmił, że w ciągu godziny otrzymał od Sztabu Armii cztery sprzeczne rozkazy. Uważa, że jest to wina nie tyle Armii, ile Daniłowa z G.H.Q [Stawka]. Wydaje się, że wczoraj o jedenastej w nocy Bezobrazow odpowiedział Plehwemu, że wydał już rozkaz wycofania 1. Dywizji Gwardii na przygotowane stanowisko w Sypniewie, że ruch faktycznie jest prowadzony i że weźmie na siebie pełną odpowiedzialność za swoje działanie. 
Telegram otrzymany od Plehwego o godzinie 13:00 umieścił oddziały między Biebrzą a Pissą pod rozkazami Bezobrazowa i polecił mu nakazanie powrotu 2. Dywizji Gwardii i Brygady Strzelców Gwardii z Białegostoku do Łomży. Pozycję w Sypniewie należy zająć jedynie tymczasowo, w ramach przygotowań do wznowienia ofensywy. Nieszczęsna 2 Dywizja, która wczoraj przemaszerowała pięćdziesiąt dwie wiorsty [wiorsta jest równa w przybliżeniu kilometrowi +/-5%] i Brygada Strzelców, która przebyła czterdzieści pięć, mają dziś powtórzyć swoje marsze w przeciwnym kierunku. 
Po południu 18-go Benderiew wycofał się jeszcze dalej, ale próbę obejścia jego lewej flanki udaremniła 9. Dywizja Syberyjska, która przekroczyła Narew pod Nowogrodem i nocą 18-ego odciążyła Brygadę Kaukaską. 
2. Dywizja Gwardii i Brygada Strzelców Gwardii wróciły przez Łomżę rankiem 19-go. 2. Dywizja ruszyła na północny wschód, w pobliże Jedwabna, podczas gdy Brygada Strzelców Gwardii wróciła do swoich dawnych kwater na północ od Łomży. Generał Bezobrazow przygotowywał się do wykonania rozkazów do ataku rankiem 20-go. Ponieważ dysponował dwoma korpusami żołnierzy pierwszej klasy – IV Korpus Syberyjski nie był jeszcze aktywnie zaangażowany – spodziewano się, że ukarze Niemców, których siłę szacowano na zaledwie dwie dywizje.

Walki nad Narwią w lutym/marcu 1915 część IV na podstawie "WITH THE RUSSIAN ARMY 1914-1917 vol I" by MAJOR-GENERAL SIR ALFRED KNOX

#iwojnaswiatowa #historia #pierwszawojnaswiatowa #1wojnaswiatowa #ciekawostkihistoryczne #narew1915

Poprzednie części pod tagiem #Narew1915

Dziennik z 17 lutego:
Dziś rano zastałem Nostitza [szef sztabu Korpusu Gwardii] w łóżku z przeziębieniem. Wstał później na lunch. Kiedy wszedłem do jego pokoju, z jego łóżka dobiegały dziwne odgłosy i w pierwszej chwili pomyślałem, że jest poważnie chory, ale wkrótce odkryłem, że to tylko jego chrząkający piesek, o którym zawsze poprzedza uwagą: „J’adore mon chien.” [fr. mój kochany piesek].
Nostitz studiował książkę, która podała porównanie siły brytyjskiej i niemieckiej marynarki wojennej i bardzo trudno było mi przekonać go do zainteresowania się tym, co działo się wokół nas. 
Przerwał nam oficer sztabowy, który wszedł i oznajmił, że dowódca Pułku Izmailowskiego został ranny. Kiedy oficer wyszedł, ponownie wznowiliśmy dyskusję na temat siły flot. Nostitz powiedział, że znalezienie się Rosji w sojuszu z Wielką Brytanią – Rosją z biedną, wątłą flotą i Wielką Brytanią z ogromną – sprawiło, że on, Rosjanin, poczuł się jak biedny prowincjonalny dżentelmen, który pewnego dnia obudził się i zdał sobie sprawę z posiadania ogromnego bogactwa.

Nostitz to bardzo interesująca postać. Wszystko pisze do swojej żony. Generalnie do niej pisze, ale ma również inne hobby. Któregoś dnia zastałem go czytającego francuską książkę "Quelques Pages de la Vie d’une Diplomate a Teheran" [fr. kilka stron z życia dyplomaty w Teheranie]. Stało się tak, gdy wystrzały były już wyraźnie słyszalne. Powiedziałem Engelhardtowi, że cieszę się, że spotkałem Nostitza, gdyż żaden oficer sztabowy tego typu nie pojawi się w żadnej przyszłej kampanii. Odpowiedział: „I dziękuj Bogu za to”. 
Któregoś dnia rozmawialiśmy o przyczynach wojny i najlepszych środkach zapobiegania wojnom w przyszłości. Sugestia Nostitza była prosta i wątpię, czy zjednoczona mądrość światowych mężów stanu kiedykolwiek przyniesie coś bardziej skutecznego. Powiedział, że natychmiast po wypowiedzeniu wojny premierzy i ministrowie spraw zagranicznych krajów walczących powinni zostać zmuszeni do wstąpienia do armii „nie sztabów, ale pułków piechoty na froncie”. Jest bardzo życzliwym i czarującym człowiekiem, światowym, a także człowiekiem o dużej wiedzy, ale nie na miejscu jako szef sztabu korpusu.

Dowódca Pułku Izmailowskiego został dziś rano postrzelony w lewy łokieć i prawą rękę od kul dum-dum, a jego lewe ramię zostało amputowane. Mówi się, że ok. 100 Niemców obeszło lub przeszło przez rząd pikiet i strzelało przez okno domu, w którym spał. Wielki książę Konstanty Konstantinowicz był w tym samym domku. Dowódca zerwał się na nogi, chwycił za stołek i rzucił się na Niemców. Wygląda na to, że pułk przybył wczoraj późnym wieczorem i nie zadał sobie trudu zorganizowania pikiet. 
Wojna z Austriakami to zła szkoła. Uważa się, że wojska nacierające z Kolna i Szczuczyna przeciwko naszej I Dywizji i Strzelcom Kaukaskim stanowią dywizję XX Korpusu niemieckiego. Mówi się, że dziś w nocy stacjonuje w Szczuczynie kolejna dywizja, a drogą ze Szczuczyna do Osowca posuwa się silna kolumna z czterdziestoma ciężkimi działami. 

2. Dywizja Piechoty Gwardii i Brygada Strzelców Gwardii rozpoczęły marsz do Białegostoku. Bezobrazow wysłał galopującego łącznika, aby rozkazał G.O.C. by 1. Dywizja wycofała się na wcześniej przygotowane pozycje na północ od skrzyżowania dróg Kolno i Szczuczyn. Rozkaz ten został przekazany telegramem Plehve, który rozkazał, aby 1 Dywizja nie cofała się o jard, ale najpierw musiała odeprzeć wroga, atakując go od przodu i z flanki oraz ścigając go; nie należało się martwić o flanki, ponieważ wróg musiał najpierw zostać odparty. 

Rodzianko [przewodniczący Dumy ówczesnego parlamentu rosyjskiego] wychował Kaina [postać biblijna] dziś po południu, kiedy podczas spaceru natknęliśmy się na długi szereg wozów pełnych rannych, którzy marzli z przenikliwego zimna, czekając na swoją kolej na przewiezienie do szpitala. Miejscowi Żydzi tłoczyli się wokół z nieustającą ciekawością, ale nie przyszło im to do głowy, dopóki nie zasugerowaliśmy, że mogą pomóc, przynosząc herbatę i chleb. R. [Rodzianko] pozyskał ochotników do noszenia, ale szpital miał tylko dwie pary noszy. Stara Polka zachowała się jak niezłomna osoba. Widziałem ją płaczącą, gdy zdejmowała szal z głowy, aby owinąć rannego mężczyznę, który skarżył się na zimno. Później do pomocy zgłosiło się kilka kobiet, a dziewczęta przynosiły mężczyznom w szpitalu papierosy i jabłka. Wszyscy pracowali – Żydzi i szlachcianie – kiedy pokazano im, jak mogą pomóc. Przecież byłby to biedny kraj, w którym kobiety nie miałyby serca! W szpitalu, pod budynkiem Sądu Gubernianego, robiono wszystko, co było możliwe. Mężczyźni leżeli stłoczeni, ale na czystych materacach, z czystymi kocami, a pomieszczenia były dobrze ogrzewane. 

Później w Sztabie R. [Rodzianko] w czasie przesłuchania „trzech niemieckich jeńców” odnalazł młodego oficera. Pełnił obowiązki Engelhardta jako oficer wywiadu korpusu podczas jego nieobecności w Dumie Cesarskiej [Engelhardt był wojskowym ale również deputowanym do rosyjskiego parlamentu]. Przesłuchanie krzyżowe, które powinien przeprowadzić oficer dobrze znający niemiecki z bystrością adwokata, odbyło się jak zwykle chaotycznie. W sąsiednim pokoju trwały prace nad "pomostem", do którego zawsze wpadał „Bałwan” i próbował na jeńcu swojego niemieckiego, zadając wielokrotnie te same pytania. Ci ludzie bawią się w wojnę - jak powiedział R., wpada w furię – to jego ulubione wyrażenie – na myśl o biednych bohaterskich żołnierzach w szpitalach, którzy oddali wszystko, swoje zdrowie, ręce i nogi dla ojczyzny, podczas gdy sprawa jest marnowana przez taką dziecinność na tyłach.
Ludzie są dziś zdenerwowani. Wyobrażam sobie, że temperament Domanevskiego jest solą w oku niektórych młodszych oficerów.

Na zdjęciach.

1. Szpital Ziemianek w Warszawie
   
2. Budynek tymczasowego szpitala w Łomży w 1915 roku

Walki nad Narwią w lutym/marcu 1915 część III na podstawie "WITH THE RUSSIAN ARMY 1914-1917 vol I" by MAJOR-GENERAL SIR ALFRED KNOX

#iwojnaswiatowa #historia #pierwszawojnaswiatowa #1wojnaswiatowa #ciekawostkihistoryczne #Narew1915

16 lutego otrzymano rozkaz generalnego przegrupowania wojsk na froncie północno-zachodnim [na północ od Pilicy do Morza Bałtyckiego].
12. Armia (Plehwe) miała zająć front od linii Szczuczyn-Białystok do Różana nad Narwią; 1. Armia (Litwinow) od Różana po dolną Wisłę [ujście Bzury do Wisły]. 2. Armia (Smirnow) i 5. Armia (Czurin) w celu podzielenia frontu od dolnej Wisły do ​​Pilicy. 

12. Armia miała składać się z Korpusu Gwardii, IV Korpusu Syberyjskiego, 1. Brygady Strzelców Kaukaskich, 5. Brygady Strzelców Gwardii, Brygady Kawalerii Kozackiej, I Samodzielnej Brygady Kawalerii, 2. i 4. Dywizji Kawalerii: razem pięć i pół dywizji piechoty i trzy dywizje kawalerii. 

W skład 1. Armii wchodzić miały XIX Korpus, który 17-go rozpoczął przeprawę na prawy brzeg Wisły pod Nowo Georgiewskiem [Modlin], XXVII Korpus (63. i 76. Dywizja), I. Korpus Turkistański (1. i 3. Brygada Turkiestanu, 11. Syberyjska Dywizja, 77 Dywizja Piechoty), Dywizja Kawalerii Ussuri, Dywizja Kawalerii Khimetsa, Oddział Kawalerii Erdeliego (14 Dywizja i 4 Dywizja Kozaków Dońskich) oraz Korpus Kawalerii Oranowskiego (6, 8 i 15 Dywizja Kawalerii): razem siedem dywizji piechoty i siedem dywizji kawalerii. 

Armie te, a także 10. Armia, która wówczas była w opałach w obronie Grodna, miały zostać wzmocnione kilkoma korpusami wyciągniętymi z armii nadwiślańskich [między Wisłą a Pilicą], lecz w tej chwili panowało duże niezdecydowanie co do planu działań. Dowiedziałem się później, że Kwatera Główna [ros. Stawka] w obawie, że Niemcy przekroczą górny Niemen i odetną nasz główny szlak komunikacyjny [kolej Warszawa-Grodno-Wilno-Piotrogród], opowiadał się za przerzuceniem posiłków w rejon na wschód od Grodna, podczas gdy generał Ruzski [dowódca frontu] i sztab Frontu Północno-Zachodniego nalegali na adekwatność umocnienia linii Narwi.
To niezdecydowanie na stanowiskach możnych [Kwatera Główna/Dowództwo Frontu] w naturalny sposób spowodowało zamieszanie w skromnych sferach [Dowództwo Armii/Korpusów/Dywizji]. Podczas lunchu 16 lutego 1915 roku, hrabia Nostitz [szef sztabu Korpusu Gwardii] powiedział mi, że poprzedniego wieczoru otrzymano rozkazy dla Korpusu Gwardii, aby posunął się naprzód [w kierunku Prus Wschodnich], a jego miejsce w Łomży miał zająć IV Korpus Syberyjski. Rozkazy te zostały niemal natychmiast odwołane i generał Bezobrazow [dowódca Korpusu Gwardii] został wezwany do Ostrowi Mazowieckiej na naradę z Plehwem [dowódca 12. Armii]. Wyjechał samochodem o 13:00. Tego samego popołudnia, podczas nieobecności generała w Ostrowii, generał Benderiew, który oprócz dowodzenia 1. Samodzielną Brygadą Kawalerii, kierował działaniami trzech pułków strzelców kaukaskich w Kolnie, zadzwonił przez telefon, że jest atakowany przez przeważające siły i poprosił o pomoc. 
Nostitz rozkazał pierwszej Dywizji Gwardii wysłać jeden pułk ze Stawisk w kierunku Kolna. Generał po powrocie z Ostrowii powiedział mi, że Gwardia ma się koncentrować drogą samochodową w Białymstoku. Było oczywiste, że wycofanie się z bezpośredniego kontaktu z wrogiem nie będzie łatwą operacją. Benderiew wycofał się z Kolna 16-tego i obrał linię obrony dalej na południe, gdzie jego prawą stronę kontynuowały pułki Izmailowski i Jegerski, z pułkiem Semenowskim w rzucie na lewo od Izmailowskiego i pułkiem Preobrażenskim w rzucie w Stawiskich na na prawo od Jegerskiego.

Poniżej:

1. Bezdomni w Dolinie Szwajcarskiej w Warszawie
   
2. Obszar działania 12 Armii przy której znajdował się autor książki. Osowiec po prawej wchodził w skład 10 Armii, Przasnysz po lewej 1 Armii. Ten podział nie zmieni się w trakcie walk. Mapa której fragment użyłem (całość ma 90 MB) została wydana w Wiedniu w czasie I wojny światowej

Walki nad Narwią w lutym/marcu 1915 część II na podstawie "WITH THE RUSSIAN ARMY 1914-1917 vol I" by MAJOR-GENERAL SIR ALFRED KNOX

#iwojnaswiatowa #historia #pierwszawojnaswiatowa #1wojnaswiatowa #ciekawostkihistoryczne #Narew1915

Z frontu nie napływały żadne istotne wieści. Doniesiono, że wróg ma tylko małe oddziały blokujące drogi ewentualnego natarcia na północ od Narwi. Stwierdzono jednak, że przerzuca wojska przez Wisłę pod Płockiem z lewego lub południowego na prawy lub północny brzeg. Generał Khimets z Dywizji Szkolnej Kawalerii otrzymał rozkaz najazdu na Prusy Wschodnie, ale po kilku dniach spodziewanych wielkich rzeczy powiedziano nam, że „nie można znaleźć drogi przez zapory z drutu kolczastego”. 
Osiemnaście miesięcy później będąc na Bukowinie otrzymałem kolejną relację o tym „nalocie” od oficera, który brał w nim udział. Nie było tam żadnego drutu kolczastego. Khimets zostawił swoje tabory w Szumsku, na północny zachód od Przasnysza, 12 lutego o godzinie 8:00. Dotarł do Jednorożca o drugiej po południu, zatrzymał się tam na dwie godziny, a następnie kontynuował natarcie na północ. 
Zostawił pięć szwadronów kozackich w Łazie, aby osłaniały jego odwrót i przekroczył granicę na wschód od Chorzeli, rozpraszając niemiecką pikietę. 

Do Montvitz [Mącice], około trzech wiorst na północ od granicy, dotarł o godzinie 8:30 z resztą swoich sił, składających się z pięciu szwadronów dragonów fińskich, trzech szwadronów Pułku Kawalerii Szkolnej, trzech szwadronów Kozaków, czterech dział i dwunastu krabinów maszynowych. Kiedy ostrzelano go z okopów na południe od Montvitz [Mącice], zsiadł ze swoich koni i uzbrojony w karabiny zgodnie z książką ćwiczeń rozpoczął atak. Stracił czas w tym ataku – choć stracił tylko siedmiu ludzi – aż do 13:30, kiedy otrzymano informację, że wróg przesunął piechotę na Chorzele i Zarembę, aby odciąć mu linię odwrotu. Wycofał się z powrotem, tracąc dwóch oficerów i czterdziestu pięciu ludzi oraz dwa przewrócone wozy z amunicją.
Zadaniem Khimetsa było dalsze poruszanie się i celowo zmarnował pięć godzin; mógłby z łatwością objechać Montvitz i dotrzeć do Willenberga [Wielbark]. Z takimi dowódcami nie było zaskoczeniem, że przy całej naszej masie wspaniałej kawalerii nie byliśmy w stanie przeciąć ani jednej linii w Prusach Wschodnich. Oczywiście Erdeli i Oranowski znaleźli się w ślepym zaułku. Gdyby mogli się wycofać i ruszyć na północ, mogliby coś osiągnąć.

Generał Bezobrazow [dowódca Korpusu Gwardii] był przeciwny jakimkolwiek pomysłom natarcia na Prusy Wschodnie. Powiedział mi 15 lutego: „Wzywam cię na świadka, że ​​twierdzę, że szaleństwem jest wkraczanie do Prus Wschodnich, dopóki wszystkie nasze armie nie posuwają się naprzód jednocześnie na wszystkich frontach”.

Mój pamiętnik z tej daty zawiera następujące informacje: 
Poglądy Bezobrazowa [dowódca Korpusu Gwardii] i Nostitza [szef sztabu Korpusu Gwardii] na temat strategii kampanii są zabawnie rozbieżne. Bezobrazow uważa, że ​​inwazja na Śląsk jest absolutną koniecznością. Nostitz jest głęboko przekonany, że nigdy nie powinniśmy byli nacierać w kierunku Śląska, lecz postawić zasłonę przed Austrią i skoncentrować wszystkie nasze siły przeciwko Prusom Wschodnim. „Zdobycie Królewca przyniosłoby o wiele większy skutek niż zdobycie Przemyśla”. 
Mógłby teraz, gdyby był Naczelnym Wodzem, sprowadzić Radko [dowódca 3. Armii] z powrotem znad Dunajca do Wisłoka i przerzucić 4 Armię do ataku na Niemców w Gubernii Suwalskiej. 
Mogą istnieć argumenty za niemiecką linią ataku i argumenty za austriacką linią ataku, ale nie może być argumentów za podwójnie rozbieżną linią. Rosyjskie przysłowie mówi: „Jeśli gonisz dwie zające, żadnego nie złapiesz”. Oczywiście to wina Iwanowa [dowódca Frontu Południowo-Zachodniego] i Aleksiejewa [Szef sztabu Frontu Południowo-Zachodniego], że ​​tak uporczywie gonimy austriackiego zająca; myślą, że możemy definitywnie rozbić armię austriacką. Jestem przekonany, że nigdy nam się to nie uda, dopóki po naszej prawej stronie pozostanie wysunięta część Prus Wschodnich z dobrze rozwiniętą siecią kolejową.

Poniżej:

1. Wysadzony most na rzece Warta
   
2. Rajd dywizji kawalerii do Prus Wschodnich
   
3. Cały front na początku lutego

Walki nad Narwią w lutym/marcu 1915 część I na podstawie "WITH THE RUSSIAN ARMY 1914-1917 vol I" by MAJOR-GENERAL SIR ALFRED KNOX

#iwojnaswiatowa #historia #pierwszawojnaswiatowa #1wojnaswiatowa #ciekawostkihistoryczne #Narew1915

Podczas gdy 10. Armia rosyjska wciąż była w odwrocie [z Suwałk i Lasów Augustowskich za Biebrzę i do Grodna], sytuacja dalej na zachód, gdy rosyjski Korpus Gwardii zbliżał się do Łomży, wyglądała następująco:

Osowiec był broniony przez oddziały pospolitego ruszenia [poborowi w wieku 39-43 lat - odpowiednik Landsturmu u Niemców 39-45 lat] i resztki 57. Dywizji Piechoty, która wkrótce została wzmocniona przez pułk z II Korpusu.
Linia od Szczuczyna do Białegostoku oddzielała lewe skrzydło 10-tej Armii od prawego skrzydła 12. Armii, która zaczęła się dopiero koncentrować.
Pod Wizną przejście przez Narew utrzymywał pułk 1. Brygady Strzelców Kaukaskich, który został wydzielony z II Korpusu Kaukaskiego i opuścił składy kolejowe 12 stycznia. Pozostałe trzy pułki [brygada liczyła 4 pułki] z dwiema bateriami górskimi pomaszerowały na północny zachód do Kolna. Na południowy zachód od Kolna samodzielna Brygada Kawalerii pod dowództwem generała Benderewa, Bułgara, którego znałem przed wojną, utrzymywała przedłużoną linię skierowaną na północny zachód. 5. Brygada Strzelców znajdowała się na północ od Ostrołęki, a dalej na zachód 4. Dywizja Kawalerii prowadziła rozpoznanie aż do rzeki Orzyc. I Korpus Turkiestański od początku grudnia okupował przedłużoną linię przez Przasnysz i Ciechanów, blokując podejście od strony Mławy. Po jej lewej stronie 76. Dywizja (XXVII Korpus) w okolicach Drobina wspierała kawalerię Erdeli (14. Dywizja i 4. Dywizja Kozaków Dońskich). Dalej na południowy zachód, przed Płockiem, w kontakcie z wrogiem pozostawał Korpus Kawalerii Oranowskiego (15, 6, 8 Dywizja) wspierany przez 77 Dywizję (XXVII Korpus). Ludendorf pisze o „Twierdzy Łomża”, a wszystkie niemieckie mapy pokazują twierdze w Łomży, Ostrołęnce i Różanie. W istocie fortyfikacje stałe w tych miejscach były bezwartościowe. Te w Łomży, choć zbudowane stosunkowo niedawno — w latach 1900–1903 — znajdowały się tak blisko przyczółka mostowego, że były bezużyteczne. W czasie wojny wzdłuż Narwi prowadzono prace polowe w Ostrołęce, Różanie i Pułtusku. Osowiec miał silną pozycję naturalną, obie jego flanki broniły bagna, a Nowo Georgiewsk [Modlin] uchodził za fortecę pierwszej klasy.

Na linii Narwi stały trzy brygady pospolitego ruszenia; 8. Brygada strzegła przejść w Wiźnie i Łomży; 4. Brygada była pod Ostrołęką i Różanem; a 18-ta była w Pułtusku i Serocku. Sztab 12 Armii przeniósł się z Nasielska do Ostrowii Mazowieckiej 15 lutego, a stamtąd 27 lutego do Łomży. Rozumiano, że jego zadaniem jest osłona obrony Narwi, a ostatecznie, gdy siły na to pozwolą, podjęcie zdecydowanej ofensywy w połączeniu z armią 10-tą. 15-tego lutego 1915 roku, Plehve [dowódca 12 Armii] wydał telegramem instrukcje taktyczne. Ustalił, że w operacjach, które mają się wkrótce rozpocząć, wojska w żadnym wypadku nie powinny być rozproszone w małych grupach. Aby na własne oczy śledzić przebieg działań, wszyscy dowódcy, być może z wyjątkiem dowódców korpusów, mieli być obecni na polu walki, a nie przebywać w domach, gdzie sytuację można było ocenić jedynie na podstawie meldunków i mapy. Ataki miały być przeprowadzane brygadami lub dywizjami. Zarówno podczas wkraczania do akcji, jak i w samej akcji, należało często korzystać z formacji eszelonowej. W akcji zalecano formacje głębokie. Wybrano i przygotowano pozycję obronną w odległości dwunastu wiorst na północny wschód od Łomży, obejmującą podejścia od Szczuczyna i Kolna. IV Korpus Syberyjski zakończył koncentrację w Ostrołęce w nocy 14-go lutego 1915. Pierwsza Dywizja Piechoty Gwardii wraz z wysuniętą strażą zajęła Stawiski na północny wschód od Lomży. 2. Dywizja Piechoty Gwardii ruszyła naprzód po prawej stronie, a 17 Brygada Strzelców Gwardii przeniosła się do kwater w rezerwie na południowy zachód od pierwszej Dywizji.

Słowo komentarza:
Patrząc na cały front wschodni w początku lutego 1915 roku rzuca się w oczy nierównomierne rozmieszczenie wojsk obu stron. Naprzeciw Warszawy, miedzy Wisłą w Wyszogrodzie a Nowy Miastem nad Pilicą jest zgromadzonych z obu stron ok 20 korpusów armijnych. Natomiast od Pisza (na mapie jako Johannisburg) aż do Wisły pod Płockiem, z obu stron są tylko pojedyncze dywizje kawalerii i piechoty. To zacznie się szybko zmieniać i obie strony będą przerzucać siły zza Wisły nad Narew. Co z tego wyniknie? o tym w kolejnych częściach.
Na załączonym zdjęciu droga Grójec-Warszawa(S7). Obok drogi leżą zwoje drutu kolczastego.

Walki nad Narwią w lutym/marcu 1915 na podstawie "WITH THE RUSSIAN ARMY 1914-1917 vol I" by MAJOR-GENERAL SIR ALFRED KNOX

#iwojnaswiatowa #historia #pierwszawojnaswiatowa #1wojnaswiatowa #ciekawostkihistoryczne #Narew1915

Dziś rozpoczynam prezentowanie historii kolejnej zapomnianej bitwy I wojny światowej - walk nad Narwią i Biebrzą na przełomie lutego i marca 1915 roku. Będę prawie wyłącznie cytował jedną książkę: Sir Alfreda Knoxa brytyjskiego Attache wojskowego w Rosji w latach 1911-1917. Alfred Knox przebywał bez przerwy przy armii rosyjskiej (lub w ministerstwach w stolicy) od wybuchu wojny aż do 7 stycznia 1918 roku, kiedy to wraz z Ambasadorem Georgem Buchanan opuścił Rosję po rozpoczęciu przez Bolszewików negocjacji pokojowych z Niemcami w Brześciu nad Bugiem. Z racji sprawowanej funkcji prawie całą wojnę spędził w jednostkach rosyjskich i miał swobodny (znał również biegle rosyjski) dostęp do wszelkich informacji wojskowych. Jego relacja wydana w dwóch tomach w roku 1921 jest dosyć obiektywnie napisana. Wydając ją wciąż miał nadzieję że rządy bolszewików wkrótce się skończą.

Relacja z walk nad Narwią zaczyna się 15 lutego 1915 roku, kiedy trwa (od 7 lutego) już niemiecka Wielka Operacja Zimowa w Prusach Wschodnich, której celem było okrążenie 10 Armii rosyjskiej (cos na wzór bitwy pod Tannenbergiem) i przecięcie linii kolejowej Warszawa-Białystok-Grodno-Piotrogród. Operacja - w ramach której opanowane zostaną m.in Suwałki co cytowałem na hejto ze wspomnień Laury Turczynowicz - zakończy się połowicznym sukcesem Niemców. Z czterech rosyjskich korpusów okrążony zostanie jeden - XX korpus, a Niemcom nie uda się przełamać nowych linii obronnych Rosjan wzdłuż rzeki Biebrzy do Grodna i Niemna.

Generał Knox przenosi się w tym czasie z frontu nad Pilicą do nowo formowanej 12 Armii rosyjskiej koncentrującej się wzdłuż Narwi.

wspólnym tagiem do wpisów będzie #Narew1915

Poniżej linia frontu z 7 lutego 1915 roku, z dnia rozpoczęcia Wielkiej Operacji Zimowej w Prusach Wschodnich.

14 Punktów Wilsona
Dokładnie 106 lat temu, 8 stycznia 1918 roku prezydent USA Thomas Woodrow Wilson ogłosił w orędziu do Kongresu program pokojowy zwany później "14 punktami Wilsona". Punkt 13 tego orędzia mówił o państwie polskim (XIII. Powinno powstać niepodległe państwo polskie, które powinno obejmować terytoria zamieszkane przez ludność bezsprzecznie polską, które powinno mieć zapewniony swobodny i bezpieczny dostęp do morza, a którego niepodległość polityczna i gospodarcza oraz integralność terytorialna powinny być zagwarantowane układem międzynarodowym.)
https://pl.wikipedia.org/wiki/Czternaście_punktów_Wilsona
https://wwi.lib.byu.edu/index.php/President_Wilson%27s_Fourteen_Points

#iwojnaswiatowa #historia #pierwszawojnaswiatowa #rewolucja1917 #ciekawostkihistoryczne #historiapolski

Dlaczego właśnie w tym czasie i po co został ten program ogłoszony? Co oznaczał on dla Polaków w tym momencie? Postaram się to przedstawić na podstawie wydanej w 1919 roku książki JUDAH L. MAGNES "RUSSIA and GERMANY
at Brest-Litovsk A Documentary History of the Peace Negotiations"

***************************************************
W sierpniu 1914 roku wybucha I wojna światowa. Po jednej stronie walczą kraje określane jako Ententa (Serbia, Rosja, Francja, Belgia, Wielka Brytania, Japonia, a później inne kraje m.in. Włochy, Rumunia itd.) a z drugiej strony Państwa Centralne (Austro-Węgry, Niemcy, Turcja, Bułgaria).

06.04.1917 USA wypowiadają wojnę Niemcom i staja po stronie Ententy (7 grudnia 1917 roku USA wypowiedzą wojnę Austro-Węgrom, ale nigdy nie wypowiedzą wojny Turcji czy Bułgarii). Siły zbrojne USA liczą w tym czasie tylko 130 tyś wojska zawodowego i są wielkością na poziomie armii serbskiej (przed wojną) czy bułgarskiej - tyle że są słabiej wyszkolone i bez doświadczenia bojowego w nowoczesnej wojnie. 

07.11.1917 W Rosji obalony zostaje Rząd Tymczasowy Aleksandra Kierenskiego i władzę przejmują bolszewicy, których podstawowym punktem programu jest zawarcie pokoju bez aneksji i odszkodowań.

20.11.1917 Pełniący obowiązki ministra wojny Komisarz Mikołaj Krylenko przesyła do Naczelnego Dowódcy Armii Rosyjskiej Mikołaja Duchonin żądanie natychmiastowego rozpoczęcia rozmów z Niemcami w sprawie zawieszenia broni. Duchonin nie wykonuje polecenia i zostaje odwołany ze stanowiska, a po kilku dniach brutalnie zamordowany. Nowym Naczelnym Dowódcą Armii Rosyjskiej zostaje Komisarz Mikołaj Krylenko. Te wydarzenia wywołują zdecydowaną reakcję Rządów i Ambasady Brytyjskiej i Francuskiej, które odpowiadają we wspólnej Nocie: m.in. "Jeżeli do tego dojdzie...Nie mamy zamiaru uznawania takiego Rządu.". Ambasador Amerykański wysyła osobną note w której "wyraża swoje zaniepokojenie decyzją bolszewików" 

26.11.1917 roku rozpoczynają się pierwsze rozmowy rosyjsko-niemieckie w sprawie zawieszenia broni.

15.12.1917 Rosja Bolszewicka podpisuje zawieszenie broni z Państwami Centralnymi (zwanymi również Quadruple Alliance/Czwórprzymierze). Wszelkie walki na froncie wschodnim, rumuńskim i kaukaskim ustają.

22.12.1917 Rosja Bolszewicka i Państwa Centralne rozpoczynają negocjacje pokojowe w Brześciu Litewskim nad Bugiem. Przewodniczący delegacji rosyjskiej Adolf Abramowicz Joffe ogłasza 6 punktów które będą podstawą do negocjacji ze strony Rosji.
https://soviethistory.msu.edu/1917-2/treaty-of-brest-litovsk/treaty-of-brest-litovsk-texts/ioffes-six-points/

27.12.1917 Trocki (nie ma go jeszcze w tym czasie w Brześciu) poinformował Centralny Komitet Wykonawczy Sowietów, że oficjalnie zapyta mocarstwa Ententy, czy zamierzają poprzeć rosyjskie lub niemieckie propozycje pokojowe, czy też zaproponują jakieś alternatywne warunki. Gdyby alianci Ententy odmówili przystąpienia do negocjacji w ciągu dziesięciu dni, Rosja byłaby zmuszona zawrzeć odrębny pokój. Później okres odpowiedzi zostanie przedłużony do 9-tego stycznia 1918 roku

28.12.1917 odpowiedź Francji: M. Pichon, w swoim pierwszym przemówieniu jako minister spraw zagranicznych, powiedział we francuskim parlamencie:
Niemcy próbują wciągnąć nas w swoje maksymalistyczne negocjacje. Po cierpieniach, jakich doświadczyliśmy, nie możemy zaakceptować pokoju opartego na status quo. W porozumieniu z naszymi sojusznikami jesteśmy gotowi przedyskutować bezpośrednie propozycje dotyczące pokoju, ale nie natychmiast.
Rosja może zawrzeć odrębny pokój z naszymi wrogami lub nie. W obu przypadkach wojna będzie dla nas trwała. Sojusznik nas zawiódł. ... Ale z drugiego końca świata przybył kolejny Sojusznik. ...
Tajne traktaty opublikowane przez bolszewików! nie skompromitowały Francji. . . .
Wszyscy alianci za pośrednictwem swoich przedstawicieli złożyli w Piotrogrodzie tę samą deklarację, że w dniu, w którym w Rosji powstanie regularnie ukonstytuowany rząd oparty na woli narodowej, będziemy gotowi zbadać za jego pomocą nasze cele wojenne oraz warunki sprawiedliwego i trwałego pokoju. Przedstawiciele aliantów nie są w stanie uznać rządu, który zawarł zawieszenie broni bez konsultacji z aliantami, rozpoczął negocjacje w sprawie natychmiastowego pokoju, wzywając wszystkie walczące strony do natychmiastowej odpowiedzi, czy akceptują te negocjacje, i zagroził unieważnieniem wszystkich powstałych zagranicznych zobowiązań finansowych przez poprzednie rządy.

05.01.1918 odpowiedź Wielkiej Brytanii: Pan Lloyd George, brytyjski premier, przedstawiając przywódcom brytyjskiej Partii Pracy „charakter i cel naszych celów wojennych i warunków pokojowych”, powiedział o Rosji: "Polityka rosyjska od czasów rewolucji przeszła tak szybko przez tyle faz, że trudno mówić, jaka będzie sytuacja, gdy zaczną się dyskusje na temat ostatecznych warunków pokoju w Europie. . . .Obecni władcy Rosji są teraz zaangażowani bez porozumienia z krajami, które Rosja wciągnęła do wojny, w osobne negocjacje ze wspólnym wrogiem."

08.01.1918 Prezydent Wilson w odpowiedzi na "6 punktów Joffego" i zapytanie Trockiego przedstawia swoje 14 punktów programu pokojowego. W swoim orędziu mówi on także:

Przedstawiciele rosyjscy przedstawili nie tylko doskonale określone zasady, na jakich byliby skłonni zawrzeć pokój, ale także równie określony program konkretnego zastosowania tych zasad. Przedstawiciele mocarstw centralnych ze swej strony przedstawili zarys porozumienia, które, choć znacznie mniej określone, wydaje się podatne na dowolną interpretację, dopóki nie zostanie dodany ich szczegółowy program interpretacji. Program ten nie przewidywał żadnych ustępstw ani wobec suwerenności Rosji, ani wobec preferencji ludności, której losami się zajmował, ale jednym słowem oznaczał, że Państwa Centralne miały zachować każdą stopę terytorium okupowanego przez ich siły zbrojne - każda prowincja, każde miasto, każdy kawałek ziemi - jako stały dodatek do ich terytoriów i ich potęgi.(...)
Przedstawiciele rosyjscy nalegali, bardzo słusznie, bardzo mądrze i w prawdziwym duchu nowoczesnej demokracji, aby konferencje, które odbywają z mężami stanu Państw Centralnych, odbywały się przy otwartych drzwiach, a nie zamkniętymi i cały świat zgodnie z życzeniem był publicznością. Kogo jednak słuchaliśmy ze strony Państw Centralnych? Tych, którzy głoszą ducha i intencje rezolucji niemieckiego Reichstagu z 9 lipca 1917, ducha i intencje liberalnych przywódców i partii w Niemczech lub do tych, którzy opierają się i sprzeciwiają się temu duchowi i intencjom i nalegają na podbój i podporządkowanie? A może w rzeczywistości słuchamy obu, niepogodzonych, w otwartej i beznadziejnej sprzeczności? To są bardzo poważne i fundamentalne pytania. Od odpowiedzi na nie zależy pokój na świecie. 

*********************************************************
Podsumowując:
14 punktów Wilsona zostało ogłoszonych w odpowiedzi na toczące się w tym czasie rokowania pokojowe pomiędzy Rosja Bolszewicką i Państwami Centralnymi a w szczególności na "6 punktów Joffego" przedstawionych w Brześciu nad Bugiem. Zostały one tam zignorowane zarówno przez Rosje Bolszewicką jak również Państwa Centralne.

Co to oznaczało w tym czasie dla Polski i Polaków? 
Nic. 
Podobnie jak nic nie znaczyły deklaracje Rosji Bolszewickiej "o samostanowieniu" narodów nad którymi nie mieli kontroli. 
Po prostu kolejna kartka papieru podpisanego przez przywódcę państwa na innym kontynencie, które to państwo miało w tym czasie w Europie tylko 5 dywizji piechoty (po 9 miesiącach prowadzenia wojny!!!). Dla porównania walczące na "uchodźstwie" wojsko belgijskie czy serbskie miało po 6 dywizji, a armia bułgarska dywizji 12-cie. Niemcy tylko na froncie zachodnim 140 dywizji plus dodatkowe 80 na froncie wschodnim.
Całe ziemie Polski, były w tym momencie wcielone (Wielkopolska, Galicja) lub okupowane (Królestwo Polskie) przez Cesarstwa Niemieckie i Austro-Węgierskie i to one decydowały: czy i w jakiej formie Polska może po wojnie powstać.

Sytuacja zmieni się całkowicie dopiero 5 października 1918 roku, kiedy to nowy rząd Niemiec kanclerza Maksymiliana Badeńskiego za pośrednictwem Szwajcarii zwrócił się do prezydenta Wilsona z notą o rozpoczęcie rokowań w sprawie zawarcia rozejmu w oparciu o 14 punktów Wilsona. Austro Węgry zwróciły się w tym samym czasie do Wilsona z taką sama notą za pośrednictwem Holandii. Ale wtedy USA maja już 39 dywizji (wciąż mniej niż Włochy) w Europie. 
Dwa dni później (7 października 1918) Rada Regencyjna w Warszawie (Aleksander Kakowski, Józef Ostrowski, Zdzisław Lubomirski - marionetkowa władza, marionetkowego państwa) ogłasza Odezwę do Narodu Polskiego: "Wielka godzina na którą cały naród polski czekał z upragnieniem już wybiła...".
Niektórzy w Polsce chcą obchodzić święto Niepodległość Polski w związku z ta datą. Warto wiedzieć co oznacza ta data w szerszym, międzynarodowym kontekście (propozycja zawieszenia broni w oparciu o 14 punktów wysunięta przez Niemcy i Austro-Węgry)? 
A co oznacza data 11 listopada (formalne zawieszenie broni w Compiègne w oparciu o 14 punktów Wilsona)? 
Jest jeszcze jedna data 28 czerwca 1919 roku - data podpisania Traktatu Wersalskiego, tez w oparciu o 14 Punktów Wilsona.

Dla tych którzy wzięli udział we wczorajszej ankiecie należy się kilka słów wyjasnienia.

#historia #ciekawostkihistoryczne

Tym którzy znali odpowiedź, gratuluję znajomości historii. Ale jeśli nie znaliście odpowiedzi i zgadywaliście, to nie macie czego się wstydzić. Jeszcze tydzień temu ja również bym nie wiedział i zgadywał.

Otóż czytając ostatnio książkę o Pokoju Brzeskim w 1918 roku zacząłem przeglądać bibliografię, a tam natrafiłem na interesujący tytuł książki Johna Wheelera-Bennetta: "Hindenburg: The Wooden Titan" (Hindenburg: Tytan z Drewna).
Ściągnąłem sobie pdf-a
Otóż w roku 1915 wobec braku sukcesów armii niemieckiej na zachodzie, w Berlinie postanowiono postawić pomnik bohaterowi frontu wschodniego Paulowi Hindenburgowi. Pomnik dużych rozmiarów na miarę wielkości bohatera i wielkości jego sukcesów. Ale ponieważ trwała wojna i np. miedź używana do produkcji amunicji, była na wagę złota (nie po to rekwirowano dzwony w całej Europie żeby je przetapiać na pomniki), postanowiono zbudować pomnik z drewna olchowego. Budowę pomnika sfinansowało miasto Berlin, Fundacja Narodowa (der Nationalstiftung) oraz stowarzyszenie Luftfahrerdank G.m.b.H

Nie był to nowatorski pomysł, bo takie drewniane pomniki (nie tak duże jak ten) powstawały od początku wojny w Austrii (np. Wehrmann in Eisen) i Niemczech. Pomysł był taki, że w taki drewniany pomnik wbijane są (za określona opłatą) gwoździe i jak już cały pomnik od stóp do głów pokryty jest gwoździami to wtedy jest to "żelazny pomnik". Pieniądze za wbijanie gwoździ przeznaczane były na pomoc inwalidom wojennym, sierotom lub wdowom po żołnierzach którzy zginęli na wojnie, lub wręcz na bieżące cele wojskowe. 

W przypadku "Żelaznego Hindenburga", gwóźdź żelazny kosztował 1 markę, "srebrny" lub czarny 5 marek, a "złoty" 100 marek. Przed wojną 80 marek było bez ograniczeń wymieniane na uncje złota. Z chwilą wybuchu wojny wymianę na złoto "czasowo" wstrzymano, ale wciąż były to przyzwoite pieniądze. 

Otwarcie pomnika odbyło się z wielką pompą. O jego inauguracji donosiła nie tylko prasa niemiecka, ale także francuska i brytyjska.
Wielokrotnie później urządzano specjalne koncerty pod pomnikiem przy okazji których ówcześni niemieccy patrioci mieli okazję złożyć odpowiedni datek i przykryć drewno żelazem.
Do końca wojny zebrano ponad milion marek. Niestety za ta kwotę nie udała się pokryć żelazem tego kolosa.

Dodatkowo prowadzące zbiórki stowarzyszenie, Luftfahrerdank G.m.b.H., zbankrutowało, a darowizny przepadły. Kolejne rozprawy sądowe nie przyniosły rozwiązania, a w międzyczasie nikt już nie był zainteresowany tą postacią i postanowiono pomnik sprzedać na aukcji. A ponieważ jednymi zainteresowanymi nabyciem pomnika byli handlarze drewnem opałowym to, po zakończeniu wojny figurę rozebrano, przechowywano w szopie na północy Berlina i wykorzystywano ją jako drewno na opał.

Na zdjęciach
1. "Wehrmann in Eisen" w Wiedniu który stoi do dziś.
2. "Der einserne Hindenburg" z kolumną zwycięstwa w tle, która do dziś znajduje się w Berlinie.

Zagadka historyczna. W jakim kraju miały miejsce podane wydarzenia?

#historia #ciekawostkihistoryczne

1. Wojskowemu w stopniu marszałka, za życia w stolicy tego państwa zostaje zbudowany pomnik. Sama figura bez podstawy ma ponad 13 m wysokości.
2. Po 4 latach marszałek ten, przechodzi na emeryturę ustępując ze wszytkich zajmowanych stanowisk.
3. Dwa lata po przejściu na emeryturę, jego pomnik zostaje rozebrany i sprzedany na opał! Pomnik był zrobiony z drewna!
4. Po kolejnych 4 latach ten marszałek w stanie spoczynku startuje w wyborach i zostaje wybrany prezydentem. Jest tym prezydentem aż do swojej śmierci przez kolejne 9 lat.

Prohibicja w Rosji 1914-1925 cześć druga na podstawie THE SELF-DISCOVERY OF RUSSIA by Simpson, James Young wyd. 1916

#iwojnaswiatowa #historia #pierwszawojnaswiatowa #1wojnaswiatowa #ciekawostkihistoryczne #prohibicja

Najpierw ówczesne przeliczniki jednostek miary i wartość walut w przeliczeniu na złoto dla zrozumienia tekstu:
1 wiadro = 2,7 galona imperialnego = ok 12,3 litrów pojemności
przybliżone kursy walut w standardzie złota przed wybuchem wojny
40 rubli = uncja złota = 4 funty = 20 dolarów US = 80 marek niemieckich = 100 franków szwajcarskich/francuskich/belgijskich = 100 koron austriackich = 100 lirów włoskich

Przed wojną rzeczywisty koszt wyprodukowania wiadra wódki wynosił 80 kopiejek, ale dodatkowa rektyfikacja, transport i sprzedaż sprawiały, że cena sprzedaży gorzelni rządowi wynosiła 2 ruble za wiadro. To wiadro rząd sprzedawał detalicznie po 8 rubli 40 kopiejek. 
Na piwo o zawartości alkoholu nie większej niż 3,6% przed wojną podatek wynosił 1 rubel 60 kopiejek od wiadra piwa, płacony przez producenta. Teraz jest to 6 i 9 rubli w zależności od mocy piwa. Jeśli moc nie przekracza 3,6% alkoholu, podatek wynosi 6 rubli; jeśli powyżej, podatek wynosi 9 rubli. Ponadto, jeśli produkcja browaru nie przekracza 2000 wiader rocznie, podatek wynosi tylko 3 ruble.

Każda próba prognozowania przyszłości wymaga wzięcia pod uwagę wielu czynników. Powszechnie przyjmuje się, że stały zakaz wódki [tzn. produkcji i sprzedaży po wojnie] jest powiązany z obietnicami cesarza w tej sprawie. Na ile istnieją jakiekolwiek przesłanki, byłoby to zgodne z pragnieniem dzisiejszej przeważającej większości narodu. Kiedy przejdziemy do rozważenia dalszego zakazu wina i piwa, różnica zdań jest znacznie bardziej wyraźna, co rzeczywiście wyraża się w różnych decyzjach różnych gmin w sprawie ich obecnej sprzedaży; np. Odessa i Charków pozwalają na sprzedaż wina i piwa, Piotrogród i Moskwa nie pozwalają. 

„To, co zobaczyłem na temat zalet prohibicji” – stwierdził już profesor ekonomii, o którym wspomniałem – „utwierdziło mnie w przekonaniu o całkowitym ograniczeniu piwa i wódki. Walka z zatruciem piwem jest dziesięć razy trudniejsza niż walka z zatruciem wódką. Zatrucie piwem to jedna z najgorszych form zatrucia na świecie. Jeśli uda nam się sprawić, że przez dwadzieścia czy dwadzieścia pięć lat ludność nie będzie miała możliwości picia, wówczas problem zostanie rozwiązany. Jeśli nam się to uda – a nie jestem pozbawiony nadziei – Rosja zostanie ocalona. Jeśli jednak interesy monopolowe okażą się zbyt silne, perspektywy dla Rosji będą ciemne”. 

Jak dotąd nie powstał jednak zbyt jasny pomysł na temat zakazu piwa po wojnie. Po wojnie istnieje tendencja do działania w niektórych kierunkach w kierunku zwiększenia wykorzystania piw jasnych. Nawet jeśli zostanie to zatwierdzone, cena prawdopodobnie zostanie podniesiona, podobnie jak podatek. Z drugiej strony istnieje obawa, że zezwolenie na kontynuację produkcji nawet tylko jasnego piwa oznacza akceptację sytuacji, którą będzie trudną do opanowania. 

W rosyjskich browarach utopiono zaledwie dwieście milionów rubli kapitału, więc handel można łatwo wykupić [tzn. przez państwo]. Kwestia kontynuacji piwa jest wówczas nadal bardzo otwarta. 
Kwestia dalszego zakazu wina jest bardziej skomplikowana ze względu na import. Ponadto w Rosji istnieją okręgi winiarskie, m.in. Besarabia, Krym i Kaukaz. Winiarze na Krymie są bogaci; z drugiej strony ci, którzy zajmują się przemysłem winiarskim w innych dzielnicach, to głównie drobni właściciele, więc zakaz kultury wina sprowadziłby na nich ruinę. Prawdopodobne jest zatem, że branża winiarska będzie kontynuować działalność w dotychczasowej formie, choć być może z pewnymi ograniczeniami.

Prohibicja w Rosji 1914-1925 cześć pierwsza na podstawie THE SELF-DISCOVERY OF RUSSIA by Simpson, James Young wyd 1916

#iwojnaswiatowa #historia #pierwszawojnaswiatowa #1wojnaswiatowa #ciekawostkihistoryczne #prohibicja

Fragmenty wydanej w Londynie w 1916 roku książki szkockiego zoologa, pisarza, dyplomaty i teologa Jamesa Young Simpsona (link do Wikipedii na dole). Odwiedził on wielokrotnie Rosję w latach 1896-1917 

KAŻDY, kto odwiedził Rosję po roku wojny i był w stanie porównać warunki, jakie tam widzi dzisiaj, z tymi, jakie panowały w poprzednich dziesięcioleciach, nie mógł nie zauważyć niezwykłych rezultatów wprowadzenia zakazu produkcji i sprzedaży wódki. Niektóre z tych rezultatów można było łatwo przewidzieć z góry; inne były nieoczekiwane; jeszcze inne nie miały czasu się rozwinąć, chociaż istnieją o nich wskazówki. Co więcej, poglądy przeciwników tego środka [całkowitej prohibicji] są bardzo pouczające, a nawet dotychczasowe niekorzystne wyniki są interesujące, jeśli zostaną poddane analizie.

Choć od wprowadzenia prohibicji w Rosji minął zaledwie rok, udało się już osiągnąć wystarczająco dużo, aby pokazać, że miejsce Mikołaja II jest bezpieczne w historii. Mówią o Aleksandrze II jako o carze wyzwolicielu, ponieważ doprowadził do wyzwolenia chłopów pańszczyźnianych. Ale w znacznie głębszym i szerszym sensie tytuł ten powinien należeć do Mikołaja II, gdyż podczas gdy ten pierwszy wyzwolił jedną klasę, drugi wyzwolił cały naród. Lub jak korespondent wiejski przedstawia tę sprawę w odpowiedzi na oficjalne dochodzenie: „Sądząc po wynikach czterech miesięcy, można śmiało powiedzieć, że jeśli wstrzemięźliwość stanie się nierozerwalnie związana z naszym rosyjskim życiem, ten dekret zakazu w swoim wydaniu okaże się bardzo wielką reformą, którą można porównać jedynie z reformą Piotra Wielkiego”.

Jednocześnie nie należy zapominać, że ruch w tym kierunku odbywał się w różnych obwodach Rosji jeszcze przed dekretem z 18 lipca 1914 r. (kalendarz juliański) [Piatek 31.07.1914]. Zanim w 1894 r. rząd ponownie przejął handel spirytusem, wszystkie gminy wiejskie miały prawo zakazać istnienia karczmy u siebie. Po przywróceniu monopolu przywilej ten został zakwestionowany przez Rząd. „Nikt nie ma prawa” – stwierdził w II Dumie Minister Finansów (Kokovtzeff sic!) – „sprzeciwiać się temu”. Protestowało jednak wiele gmin chłopskich. Rząd ustąpił i ostatecznie uznał prawo społeczności wiejskich do zamknięcia gospody lub odmowy jej założenia u siebie. Przytacza się te fakty, aby pokazać, że ruch rozpoczął się wśród samych ludzi. Cesarz miał jednak wizję, która widziała jego królestwo bez wódki i pełne współczucia zaufanie do swego ludu, który ufał, że będzie go w tym wspierał.

„W małym miasteczku, które znam, sto wiorst od Moskwy” – powiedział członek Dumy – „nie można teraz znaleźć człowieka, który nie pracuje. Ludzie zamykali na noc okiennice w obawie, że zostaną okradzieni: teraz już tego nie robią. Jest również bardzo zauważalne, jak aktywnie i inteligentnie interesują się kwestiami związanymi z wojną, polityką wewnętrzną i ideałami na przyszłość. Spójrz na życie ludzi z dowolnej perspektywy, a spotkasz się z wyrazem lepszego samopoczucia. Być może nie wszystkie zmiany wynikają bezpośrednio i wyłącznie z prohibicji, ale w nowej atmosferze życie nabrało nowej formy. Jak to ujmuje opublikowane oświadczenie oficjalnego korespondenta: „Po prostu nie mogę opisać dobrych wyników, ponieważ po zamknięciu sklepów rządowych ludzie czują się tak, jakby narodzili się na nowo lub jakby zostali uwolnieni z niewoli, jak to było w 1861 r.”

Wielu Rosjan zgodzi się ze słowami jednego ze swoich wybitnych dyplomatów. W Rosji armia i naród stanowią jedność w stopniu, w jakim nie ma porównania w Wielkiej Brytanii, złączone w ogniu wspólnej ofiary. Jednym z wielu naszych współczesnych narodowych samooszukiwań jest to, że mamy wybór działania w tej sprawie; w rzeczywistości nie mamy żadnego. Historia życia bowiem na przestrzeni wieków jego powolnego wznoszenia się wyraźnie pokazuje, że zdarzały się powtarzające się okresy stresu środowiskowego, podczas których przetrwały formy, które wykazały niezbędną czujność i plastyczność, umożliwiającą im przystosowanie się do zmieniających się warunków. środowisko. Dziś znaleźliśmy się w tak pełnym stresie okresie i tylko mając zrozumienie i odwagę, aby wprowadzić zmiany, które spowodują skuteczniejszą adaptację, możemy mieć nadzieję na utrzymanie naszej pozycji w czołówce narodów. Rosja miała wizję, działała i pewnie wytrwała. A my ? [my czyli Anglicy]

https://en.wikipedia.org/wiki/James_Young_Simpson_(diplomat)

Prohibicja w Rosji 1914-1925 wstęp na podstawie różnych źródeł

#iwojnaswiatowa #historia #pierwszawojnaswiatowa #1wojnaswiatowa #ciekawostkihistoryczne #prohibicja

Ci którzy uważnie śledzili cytowane przeze mnie wspomnienia Laury Turczynowicz wiedzą, że w chwili wybuchu I wojny światowej carskim dekretem Mikołaj II ogłosił prohibicję w Rosji, która przetrwała... jego panowanie... Rząd Tymczasowy... Pokój Brzeski... komunizm wojenny bolszewików... Lenina i zniesiona została dopiero w 1925 roku przez Stalina.
Pod tagiem #prohibicja będę co jakiś czas umieszczał wpisy jak tamtą prohibicję postrzegali współcześni. Wszystkie książki/artykuły, które będę cytował były wydane nie tylko przed zniesieniem prohibicji w 1925 roku, ale nawet przed wprowadzeniem prohibicji w USA, co nastąpi dopiero po zakończeniu wojny. Autorzy w chwili ich pisania nie wiedzieli kiedy, czy i jak się ona zakończy.

Dziś kilka uwag wprowadzających.

W roku 1894 w Rosji zostaje wprowadzony Państwowy Monopol Spirytusowy. Akcyza z tego monopolu przyniosła w roku 1913 ok 23% wpływów do budżetu Państwa. Dużo? Tyle mniej więcej ile szło na utrzymanie Armii w czasie pokoju (budżety Państw w tamtym czasie nie zajmowały się redystrybucją dochodów, stąd wysokie wydatki na wojsko i policję)

Kiedy 30/31 lipca 1914 ogłoszono powszechną mobilizację, w całej Rosji zawieszono także sprzedaż wódki. Państwo posiadało w Rosji całkowity monopol na wódkę przez niemal dwadzieścia lat, dzięki czemu mogło szybko wprowadzić zakaz. Zakaz miał początkowo mieć charakter tymczasowy (na okres mobilizacji), ale w miarę trwania wojny był wielokrotnie przedłużany i wydawało się, że ma pozytywny wpływ na produktywność oraz prawo i porządek.

21 października 1914 car ogłosił, że wstrzymanie produkcji i sprzedaży wódki w Rosji będzie trwałe i potrwa nawet po zakończeniu wojny. W tym samym czasie wprowadzono zakaz sprzedaży innych mocnych alkoholi, a nawet piwa i wina, z wyjątkiem posiłków w prywatnych restauracjach, chociaż lokalne gminy miałyby prawo zakazać takiej sprzedaży na swoim terenie.

Nic w tej sprawie nie zmieni obalenie cara (marzec 1917) i wprowadzenie Rządu Tymczasowego. 
Przejęcie władzy przez bolszewików utrzyma wszystkie zakazy podwyższając tylko kary za ich łamanie; np. za pędzenie samogonu - 5 lat więzienia.

Dopiero w roku 1921 zezwolono na produkcje i sprzedaż wina. Najpierw do 12% alkoholu, później limit alkoholu stopniowo podnoszono do 20%

28 sierpnia 1925 roku Centralny Komitet Wykonawczy ZSRR i Rada Komisarzy Ludowych ZSRR wydały dekret o wznowieniu produkcji i handlu napojami alkoholowymi (w tym wódką i spirytusem) w ZSRR. Pod nazwiskiem Aleksieja Iwanowicza Rykowa, który 21 stycznia 1924 r. został przewodniczącym Rady Komisarzy Ludowych ZSRR, przez pewien czas ludzie przypisywali wódce nazwę „rykowka”.  

Mimo to np w roku 1940 spożycie alkoholu na głowę w ZSRR było na poziomie 40% spożycia z roku 1913 i dopiero w latch 60-tych osiągnęło poziom sprzed I wojny światowej.

Poniżej zdjęcia Cara Mikołaja II i Premiera ZSRR Aleksieja Rykowa

I Wojna Światowa na Pacyfiku część 19 na podstawie SIR JULIAN S. CORBETT "HISTORY OF THE GREAT WAR: NAVAL OPERATIONS vol I" 

#iwojnaswiatowa #historia #pierwszawojnaswiatowa #1wojnaswiatowa #ciekawostkihistoryczne #Tsingtao

Poprzednie wpisy można znaleźć pod tagiem #Tsingtao

Bitwa Falklandzka wtorek, 08.12.1914 część II

W poprzednim wpisie opisałem jak doszło do bitwy u Wysp Falklandzkich niemieckiej ekadry wchodnioazjatyckiej Admirała Grafa von Spee z eskadrą brytyjską dowodzoną przez Admirała Sturdee.
Morze tego dnia było spokojne, z czystym, błękitnym niebem i lekkim, zimnym wietrzykiem z północnego zachodu. Widoczność była maksymalna, a kiedy eskadra Admirała Sturdee opuściła latarnię na przylądku Pembroke, pięć okrętów wroga było wyraźnie widocznych na południowo-wschodnim horyzoncie. W grudniu dzień na tej szerokości geograficznej na półkuli południowej trwa mniej więcej tyle ile w Polsce na początku czerwca i Anglicy mieli 10-11 godzin na pościg i stoczenie bitwy. Temperatura wody na tym terenie w dniu dzisiejszym (2023 rok) wynosi ok 7 °C tyle co w Kołobrzegu. Ta ostatnia uwaga dotyczy ratowania rozbitków.

Nie będę przytaczał szczegółów bitwy (w książce opis zajmuje ponad 20 stron): manewrów i kontrmanewrów obu stron, tego jak dym z kominów własnych okrętów przesłaniał okręty przeciwnika utrudniając obserwację i celowanie, jak w środku bitwy pojawił się pomiędzy okrętami francuski żaglowiec który wypłynął z Europy w lipcu 1914 roku, nie miał radia ani pojęcia że wybuchła wojna, jak na krążowniku "Kent" w paleniskach wylądowało całe drewniane wyposażenie, aby zwiększyć prędkość okrętu ścigającego "Nürnberga", jak albatrosy (takie ptaki) atakowały nawet żywych jeszcze rozbitków po zatopieniu okrętów itd.

Skupię się na najważniejszych godzinach i faktach:

10:15 Admirał Sturdee wydaje rozkaz "generalnego pościgu" i kolejne okręty zaczynają rozwijać maksymalną prędkość ścigając niemiecką eskadrę.
11:30 Admirał Sturdee upewniwszy się, że przeciwnik mu nie ucieknie wydaje rozkaz wydania obiadu dla załóg okrętów.
12:51 Pierwsze otwarcie ognia. "Invincible" zaczyna ostrzeliwać ostatni w szyku "Leipzig" wkrótce to samo robi "Inflexible". Okręty brytyjskie są poza zasięgiem dział okrętów niemieckich.
13:25 Admirał Graf Spee wydaje rozkaz rozproszenia się lekkich krążowników, podczas gdy krążowniki pancerne "Scharnhorst" i "Gneisenau" zmieniają kurs na zbliżenie z okrętami brytyjskimi ("Invincible", "Inflexible"), aby stoczyć z nimi bitwę. Lekkie krążowniki brytyjskie "Glasgow", "Kent" i "Cornwall" ścigają lekkie krążowniki niemieckie "Dresden", "Nürnberg", "Leipzig"  
ok godz. 15:00 "Dresden" przestaje być widoczny dla okrętów angielskich i uchodzi z pola bitwy.
16:17 "Scharnhorst" tonie wraz z całą załogą. Nikt nie zostanie uratowany.
18:02 "Gneisenau" zostaje zatopiony przez "Invincible", "Inflexible" i „Carnarvon”. Do godziny 19:30 uratowano ok 200 marynarzy ale wielu (kilkudziesięciu) umarło do dnia następnego z powodu hipotermii.
19:27 Nürnberg zostaje zatopiony przez "Kenta". Do godziny 21 uratowano tylko 7 marynarzy
21:23 Leipzig zostaje zatopiony przez "Glasgow" i "Cornwall". Uratowano 5 oficerów i 13 marynarzy

Wiceadmirał Graf von Spee zatonął wraz z dwoma swoimi synami służącymi na innych okrętach eskadry. Zatonęli również wszyscy kapitanowie zatopionych niemieckich okrętów. Straty Anglików były minimalne, 10 zabitych i 19 rannych plus lekko uszkodzone okręty. Jedynie "Kent", poważniej oberwał
"Dresden" poprzez Ciśninę Magellana wrócił na zachodnie wybrzeże Chile. 

W ten sposób zniszczona została Eskadra Wschodnioazjatycka i na Pacyfiku Niemcom pozostał tylko lekki krążownik "Dresden" i trzy krążowniki pomocnicze (uzbrojone statki handlowe) nie stanowiące dużego zagrożenia dla żeglugi Aliantów. Dresden będzie jeszcze do marca 1915 roku ukrywał w chilijskich fiordach zanim zostanie ostatecznie zatopiony.

Poniżej, rozmieszczenie okrętów w chwili otwarcia ognie i rozproszenia lekkich krążowników niemieckich.
Ratowanie rozbitków z "Gneisenau", francuski żaglowiec który w czsie bitwy uznano za statek widmo - "latający holender"

I Wojna Światowa na Pacyfiku część 18 na podstawie SIR JULIAN S. CORBETT "HISTORY OF THE GREAT WAR: NAVAL OPERATIONS vol I" 

#iwojnaswiatowa #historia #pierwszawojnaswiatowa #1wojnaswiatowa #ciekawostkihistoryczne #Tsingtao

Poprzednie wpisy można znaleźć pod tagiem #Tsingtao

Bitwa Falklandzka wtorek, 08.12.1914 część I

26 listopada 1914 Niemcy wyruszyli z St. Quentin Bay w Chile na Falklandy. Admirał von Spee opłynął przylądek Horn o północy z 1 na 2 grudnia, ale zamiast płynąć dalej zarządził kolejny postój. Rano jego lekkie krążowniki dostrzegły i zdobyły brytyjski czteromasztową barkę „Drummuir” około trzydziestu mil od Staten Island i jako że miała na pokładzie 2800 ton antracytu [węgiel wysokiej jakości], który zabierała do San Francisco, została odholowana do ujścia Kanału Beagle i tam, pod Picton Island eskadra zakotwiczyła, aby wyładować jej ładunek na krążowniki i węglowce. Praca trwała trzy dni i dopiero 6 grudnia 1914 roku, w południe, eskadra wypłynęła ponownie w morze. „Drummuir” został odholowany na pełne morze i zatopiony, po czym ostatecznie ustalono kurs na Falklandy.

Graf Spee spodziewał się tam znaleźć brytyjską eskadrę ładującą węgiel. Uważano, że składa się z „Canopusa”, „Carnarvon” i prawdopodobnie „Defence”, „Cornwall” i „Glasgow”. Według dwóch ocalałych z Gneisenau marynarzy Admirał uzyskał tę informację z holenderskiego statku dzień po opuszczeniu wyspy Picton. Na tej podstawie, jak twierdzili obaj mężczyźni, jego zamiarem było wyciągnięcie Brytyjczyków na morze i ich zniszczenie. Mógłby wówczas zająć Wyspy i zburzyć instalację radiową, do wykonania tej operacji przygotowano siły lądowe.

W tych okolicznościach 8 grudnia 1914 roku w sposób naturalny eskadra podchodziła do wysp z pewną ostrożnością. Kapitan „Gneisenau” z własnym statkiem zaopatrzeniowym i „Nürnbergiem” został wysłany naprzód w celu rozpoznania i jako pierwszy krok zniszczenia stacji radiowej ogniem armatnim. To właśnie ten oddział 8 grudnia o godz. 7.50 dostrzeżono ze stacji sygnalizacyjnej na lądzie. Zaskoczenie było całkowite.

W tym czasie stacja sygnałowa zgłosiła więcej śladów dymu w kierunku południowo-zachodnim, a kwadrans później "Kent", który właśnie przejął służbę wartowniczą u wejścia do zatoki, przepłynął przez port. Jego rozkazy polegały na przyłączeniu się do "Macedonii", która była teraz zakotwiczona u wejścia i obserwowanie wroga. W tym samym czasie "Canopus" doniósł, że "Gneisenau" i „Nürnberg” były oddalone o osiem mil, a główne siły wroga – o dwadzieścia mil. W miarę dalszego podpływania czołowych okrętów, o godz. 9:15 „Macedonię” wezwano do portu, a węglowce z niego wyrzucono, aby wszystkie okręty mogły swobodnie strzelać. W tym czasie stacja sygnalizacyjna zgłosiła trzecią plamę dymu. Musiała pochodzić od trzech węglowców admirała von Spee, którzy najwyraźniej otrzymali rozkaz udania się w stronę Pleasant Road, około dwudziestu mil na południowy zachód od Port Stanley.

Tymczasem dwa wysunięte okręty zbliżały się szybko, kierując się jak się wydawało, w stronę stacji radiowej w pobliżu Hooker Point, a „Canopus” mógł mieć nadzieję, że podjęte przez niego środki ostrożności pozwolą uniknąć niespodzianki. Po wcześniejszym przygotowaniu kapitan Heathcoat Grant o godzinie 9:00 poprosił o pozwolenie na otwarcie ognia. Kwadrans później można było zobaczyć, jak dwa wysunięte okręty skręciły na północny wschód i w pobliżu Wolf Rocks, jakieś sześć mil od przylądka Pembroke, zwolniły z działami wycelowanymi w stację radiową. 

W tym czasie admirał Stoddart przygotował do wypłynięcia „Carnarvon” i otrzymał rozkaz włączenia się do akcji i zaatakowania wroga okrążającego przylądek Pembroke. Ale "Canopus" musiał najpierw powiedzieć swoje słowo. Jego oficer artyleryjski stacjonował na lądzie w zaimprowizowanej chatce obserwacyjnej i gdy tylko ocenił, że zasięg wynosi 11 000, dał sygnał. "Canopus" strzelił z obu dział przedniej wieży. Strzały były za krótkie, ale Niemcy podnieśli swoje bandery i mocno skręcając, skierowali się na południowy wschód. Kiedy to zrobili, spróbował ponownie, tym razem salwą na ekstremalnej wysokości. Znowu strzały były zakrótkie, ale tylko na odległość mniej więcej stu jardów i wielu obserwatorom wydawało się, że jakieś odłamki pocisku lub rykoszet trafiły „Gneisenau” w podstawę tylnego komina. 

Ponowny ogień nie miał sensu i po kilku minutach (9:31) wróg cofnął się o 8 punktów i zwolnił, jakby zamierzał zaatakować „Kent”, który znajdował się teraz daleko od wejścia do Port William. Ruch był tak groźny, że admirał dał sygnał odsłoniętemu krążownikowi, aby wycofał się do zatoki. Zanim jednak zdążył wykonać rozkaz, niebezpieczeństwo minęło; ponieważ pięć minut później (9:40), gdy „Gneisenau” zobaczył port i gęste słupy dymu, które wisiały nad nim od odpalających silników brytyjskich statków pokazały, że w środku musi znajdować się coś więcej, niż oczekiwano – a co gorsza, mogło się tam znajdować coś, co wyglądało jakby miało maszty trójnożne. 

Rzadko kiedy optymistycznie nastawiony kapitan doznawał poważniejszego szoku. Chociaż w amerykańskich gazetach pojawiały się doniesienia o wyjściu w morze "Invincible", żadna wiadomość o tym, co go czekało, nie dotarła do admirała von Spee. Ostatni raz słyszano o "Invincible" na Morzu Śródziemnym i nic nie było bardziej odległe od myśli kapitana „Gneisenau”, gdy doradzał on uderzenie na Falklandy, niż jego nagłe pojawienie się na tych wyspach. W pełni rozumiejąc, co pomógł sprowadzić na eskadrę, bez zbędnych ceregieli zawrócił bezpośrednio od portu i pomknął z dużą prędkością, aby dołączyć do okrętu flagowego [Scharnhorst].

To co zobaczył kapitan "Gneisenau" to były dwa krążowniki pancerne "Invincible" i "Inflexible" (zdjęcia poniżej). Miały one nie tylko większe działa (12" - 305 mmm Brytyjczycy, 8"-210 mm Niemcy), ale także miały grubszy pancerz i rozwijały większą prędkość. Wydawało się, że w starciu z nimi jedynym ratunkiem jest ucieczka.

I Wojna Światowa na Pacyfiku część 17 na podstawie SIR JULIAN S. CORBETT "HISTORY OF THE GREAT WAR: NAVAL OPERATIONS vol I" 

#iwojnaswiatowa #historia #pierwszawojnaswiatowa #1wojnaswiatowa #ciekawostkihistoryczne #Tsingtao

Poprzednie wpisy można znaleźć pod tagiem #Tsingtao

Od ostatniego wpisu na temat wojny na Pacyfiku mino kilka tygodni. Przerwa nie była przypadkowa. 
7 listopada 1914 roku kapituluje niemiecka baza morska w Tsingtao. W ten sposób ostatnie posiadłości niemieckie na Pacyfiku przeszły pod okupację Aliantów. Posiadłości na południe od równika były okupowane przez Wielką Brytanię lub jej Dominia (Australię i Nową Zelandię), natomiast posiadłości na północ od równika znalazły się pod okupacją Japonii. Szczegółowe daty na załączniku.

Czyli w zasadzie koniec wojny? Niezupełnie.

U wybrzeży Chile na południowo wschodnim Pacyfiku, wciąż znajdowała się eskadra Wschodnio Azjatycka (niem. Ostasiengeschwader) pod dowództwem wiceadmirała Maximiliana von Spee, w sile dwóch krążowników pancernych (tak była wtedy nazywana na klasa okrętów) "Scharnhorst" i "Gneisenau", oraz trzech krążowników lekkich: „Nürnberga”, "Leipzig" i "Dresden".

Jego eskadra pozostała praktycznie nietknięta. Nie otrzymał żadnych znaczących trafień i jak mówi się, tylko trzech ludzi z jego eskadry zostało rannych. Jednak dzień po bitwie wyruszył ze swoimi dwoma dużymi krążownikami i „Nurnbergiem” na północ do Valparaiso, pozostawiając dwa pozostałe lekkie krążowniki na morzu, aby wypatrywały jakichś brytyjskich węglowców, których najwyraźniej się spodziewał, a przy okazji być może w celu poszukiwania „Glasgow” i „Otranto”, które wycofały się z bitwy.
Admirał Spee zapisał:
"3 listopada 1914. Dziś rano przybyliśmy do Valvaraiso. Poseł von Eckert był obecny i wkrótce dołączył do załogi, podobnie jak konsul generalny Gumprecht. Wiadomość o naszym zwycięstwie morskim jeszcze do nich nie dotarła, ale musiała się szybko rozprzestrzenić. Kiedy zszedłem na brzeg, aby odwiedzić kapitana portu, na przystani był ogromny tłum. Fotografowie nieustannie robili zdjęcia, a małe grupy głośno krzyczały: „hurra”. Oczywiście Niemcy chcieli świętować, ale stanowczo się temu sprzeciwiłem. Dałem się zmusić do przyjścia do klubu niemieckiego ale tylko na półtorej godziny. W drodze powrotnej na molo podeszła do mnie pani i wręczyła mi bukiet róż."

W tym czasie trzy brytyjskie okręty ("Canopus", „Glasgow” i „Otranto”) płynęły z całą szybkością na Falklandy.

Opuszczając port w Valparaiso, 4 listopada graf Spee udał się z powrotem do Mas-a-fuera, które wyznaczył jako miejsce spotkania swoich dwóch odłączonych lekkich krążowników. Przybył tam 6 listopada i odkrył, że poprzedniego dnia "Leipzig" przybył w towarzystwie dwóch jego własnych węglowców, "Amasis" i "Santa Isabel", a także ze zdobyczą, "Valentine", francuską czteromasztową barką o wyporności 3000 ton. Następnego dnia "Baden" dołączył do norweskiego statku Helicon o wyporności 1600 ton. Obie nagrody były pełne walijskiego węgla, który admirał von Spee zaczął przeładowywać na swoje krążowniki i statki zaopatrzeniowe(węglowce). Prace wciąż trwały, gdy wczesnym rankiem 8 listopada dołączył "Prinz Eitel Friedrich", a później "Dresden" z kolejną zdobyczą. To było "Sacramento", ale czy było to wcześniej umówione spotkanie, a nie prawdziwe zdobycie, jest więcej niż wątpliwe. Sacramento także postanowiono oczyścić, pomimo opóźnień, które wiązało się z dalszym naruszaniem terytorium neutralnego Chile. Nie jest jasne, dlaczego admirał von Spee zwlekał tak długo z kolejnymi działaniami.

Piętnastego — czyli po ponad tygodniu pobytu — prace zostały ukończone i von Spee popłynął do St. Quentin Bay w Zatoce Penas, około 500 mil na północ od Cieśniny Magellana, gdzie miały się z nim spotkać inne jego węglowce. Dwa dni później – 17 – spotkał "Dresden" i "Leipzig" na pełnym morzu, około 400 mil na południe od Mas-a-fuera. Dostał wiadomość, że w drodze z Valparaiso zajęli "North Wales", węglowiec, który admirał Cradock wysłał na Juan Fernandez z jego tajnej bazy węglowej w pobliżu Cieśniny i którą złapali, gdy wracał na Falklandy z 700 tonami węgla na pokładzie. On także został zatopiony, ale jej siostrzany statek zaopatrzeniowy „Crown of Galicia”, który znajdował się trzy dni przed nim, przedostał się niezauważony i dotarł na Falklandy.
21 listopada eskadra dotarła do St. Quentin Bay i tam czekały na nich dwa duże węglowce. Jednym z nich był Norddeutscher Lloyd SS "Seydlitz", który wykradł się z Valparaiso bez odprawy celnej na krótko przed bitwą pod Coronel. Drugim był liniowiec firmy Kosmos "Memphis", który przypłynął z Punta Arenas, również bez zezwolenia. Dwa dni później dołączył do nich trzeci statek. Był to kolejny liniowiec Kosmos, "Luxor", który od 6 września stał w porcie w Coronel. Tego dnia zaczął przyjmować 10 000 ton węgla i udało mu się załadować na pokład 3000 ton, zanim władze chilijskie położyły temu kres . Mimo to wbrew im udało jej się wymknąć w nocy 18 listopada z dużym zapasem prowiantu oprócz paliwa. Jego odejście z Coronel natychmiast zgłoszono Admiralicji Brytyjskiej, która w ten sposób dowiedziała się, że admirał von Spee nadal próbuje uzupełnić węgiel gdzieś na zachodnim wybrzeżu Chile, ale nic więcej nie było wiadomo o jego ruchach.

Front Bałkański w I wojnie światowej część 6. Na podstawie SOURCE RECORDS OF THE GREAT WAR 

#iwojnaswiatowa #historia #pierwszawojnaswiatowa #1wojnaswiatowa #ciekawostkihistoryczne #VoivodePutnik

W poprzednich wpisach pod tagiem #VoivodePutnik opisywałem kampanię 1914 roku na Bałkanach widzianą oczami brytyjskiego historyka (sojusznika Serbii) kilkanaście lat po wojnie. A poniżej te same wydarzania w dużym skrócie "opisane" przez oficjalny bułgarski biuletyn wojskowy, jeszcze w tym samym miesiącu którym miała miejsce bitwa nad Kolubarą (grudniu 1914 roku)

BUŁGARSKI OFICJALNY BIULETYN WOJSKOWY
Wydaje się, że akcja austro-węgierska przeciwko Serbii zakończyła się niepowodzeniem. Jest rzeczą oczywistą, że powrót Serbów do Belgradu nie oznacza jeszcze, że garstka wygłodniałej i półnagiej armii serbskiej odniosła zwycięstwo nad swoim silnym przeciwnikiem. Według najnowszych informacji Serbski sukces zawdzięcza się środkom, które same w sobie są mało godne pochwały. Dowódca wysuniętych placówek armii austro-węgierskiej, pochodzący z Dalmacji, nawiązał zażyłe stosunki z Serbami i dopuścił się odrażającej zdrady stanu. Ujawnił im rozmieszczenie wojsk austro-węgierskich, a on sam wraz z oddziałami tworzącymi straż przednią poddał się Serbom. Z austriackiej straży tylnej jedna część rozproszyła się po różnych wioskach, druga spała. Nie byli gotowi i niespodziewanie złapani, zostali rozproszeni. Prestiż Austro-Węgier zostaje poważnie zraniony. Haniebna zdrada stanu pokazuje, jak niebezpieczna jest propaganda panserbska dla integralności Cesarstwa Austriackiego, gdy korupcja dosięgła nawet najwyższych dowódców. Jak nas poinformowano, austro-węgierski Sztab Generalny podjął już środki narzucone przez sytuację. Generałowie Frank i Potiorek zostali odwołani i prawdopodobnie staną przed sądem wojennym. I wygląda na to, że „genialne” zwycięstwa Serbów są początkiem końca „słowiańskiej Belgii”.

******************************
Kilka słów wyjaśnienia na podstawie "Through the Serbian Campaign" by Gordon Gordon-Smith wydanej w 1916 roku. 

Po wojnie włosko-tureckiej w 1911-12 roku, państwa bałkańskie osiągnęły to, co od dawna uważano za niemożliwe, czyli utworzenie Ligi przeciwko wspólnemu wrogowi - Turcji. W tym celu Serbia, Bułgaria, Grecja i Czarnogóra podpisały ofensywno-defensywny traktat sojuszniczy i 30 września 1912 roku ogłosiły mobilizację swoich wojsk. Dwadzieścia cztery godziny później sułtan również ogłosił mobilizację swojej armii. Dokładnie tydzień później Czarnogóra wypowiedziała wojnę Turcji i 18 października dołączyli do niej jej sojusznicy.
Po trzymiesięcznej kampanii sukces armii Ligi Bałkańskiej był taki, że Turcja podpisała 3 grudnia rozejm w Czataldży. Konferencja pokojowa odbyła się w Londynie, ale nie udało się osiągnąć porozumienia i wznowiono działania wojenne. 20 kwietnia wynegocjowano drugi rozejm i odbyła się nowa Konferencja, która tym razem zakończyła się pomyślnie, a Traktat Londyński został podpisany 30 maja 1913 roku. Zwycięstwo Ligi Bałkańskiej było całkowite, Turcja została praktycznie wypędzona z Bałkanów, a alianci zajęli wszystkie jej terytoria aż do Czataldży, kilka mil od Konstantynopola.

Niestety już w nocy z 29/30 czerwca 1913 roku walki wybuchły ponownie. Tym razem Serbia, Czarnogóra i Grecja walczyły z Bułgarią. Bułgarzy zaczęli być wypierani ze swoich pozycji. Trudności Bułgarii stały się szansą dla jej wroga - Rumunii - która od dawna domagała się sprostowania swojej granicy z Bułgarią i cesji prowincji Dobrudża.
Rumunia wykorzystała problemy Bułgarii, aby wysunąć swoje roszczenia, a gdy Bułgarzy odmówili, Rumunia również zmobilizowała swoją armię, siłą zajęła tę prowincję i pomaszerowała na Sofię. Również Turcja dostrzegła szansę na zemstę przynajmniej w części swojej ostatniej porażki i najechała na utracone ziemie i odzyskała – Adrianopol. Zagrożona w ten sposób ze wszystkich stron z armią rumuńską kilka mil od bram Sofii, Bułgaria zmuszona była prosić o pokój i 6 sierpnia 1913 roku został podpisany Traktat Bukareszteński i pokój został ponownie przywrócony na Bałkanach.
Został on przerwany na kilka tygodni przez działania wojenne między Serbami i Albańczykami, które rozpoczęły się we wrześniu i doprowadziły do ​​nieznacznego przesunięcia granicy serbskiej w kierunku Albanii.

Po wybuchu III wojny bałkańskiej, jak niektórzy początkowo nazywali Wielką Wojnę/I Wojnę Światową, Bułgaria ogłosiła neutralność, ale szukała odpowiedniego momentu aby przystąpić do wojny przeciw Serbii. Powyższe wydarzenia będą miały duże znaczenie w działaniach wojennych na Bałkanach w następnym 1915 roku.

Front Bałkański w I wojnie światowej na podstawie Cyril Falls "HISTORY OF THE GREAT WAR: MILITARY OPERATIONS MACEDONIA vol I" część piąta

#iwojnaswiatowa #historia #pierwszawojnaswiatowa #1wojnaswiatowa #ciekawostkihistoryczne #VoivodePutnik

Ludzie wciąż mówią o „cudzie nad Marną”, w którym niewiele jest cudu. Bardziej uzasadnione byłoby mówienie o „cudzie Kolubary”, ponieważ armie serbskie zostały potraktowane znacznie brutalniej i znacznie bardziej były wstrząśnięte niż Francuzi w tygodniach poprzedzających ich kontrofensywę. Być może jednak rozwiązanie obu tajemnic jest takie samo. Armia wciśnięta w serce własnego kraju może znajdować się w poważnym niebezpieczeństwie moralnym, ale materialnie ma przewagę w porównaniu z agresorem. Jego tabory i zaopatrzenie mają do pokonania coraz krótszą odległość, a przeciwników coraz większą. Zarówno żołnierz, jak i historyk myślą batalionami i liczebność batalionów walczących ze sobą w takiej bitwie nie ulega zmianie. Ale to cofające się bataliony stają się dużymi, a ścigające bataliony małymi. Następnie, jeśli atakujący choć na chwilę straci inicjatywę, impet, znajdzie się w niebezpieczeństwie, zawsze pod warunkiem, że obrońca był w stanie zachować lub przywrócić ducha swoich żołnierzy. Serbowie w pewnym stopniu uzupełnili swoje szeregi i otrzymali amunicję z Wielkiej Brytanii i Francji.! Te materialne korzyści nie mogą w nas przesłaniać wspaniałości ich moralnej poprawy. Wydaje się, że szczególnie w 1. Armii, która podczas odwrotu była najbardziej naciskana, jej niezwykle zdolny i inspirujący dowódca, generał Mišić, całkowicie przywrócił jej ducha walki. Stary król[Piotr], który porzucił wodze władzy na rzecz syna, nagle pojawił się z emerytury, wchodząc do okopów z karabinem i pięćdziesięcioma sztukami amunicji i przemawiając do żołnierzy, w których wzbudził wielki entuzjazm. Kiedy Serbowie przeszli do ofensywy, wydawało się, że zapomnieli o swoim zmęczeniu i cierpieniu. Bitwa na razie utknęła w martwym punkcie; gdy pod wpływem ich zapału zaczęła posuwać się na zachód, zwycięstwo zostało naprawdę odniesione, gdyż nic nie było już w stanie powstrzymać zniechęconych i wyczerpanych wojsk austriackich.

Pozostała część bitwy obfituje w wydarzenia, ale jej szczegóły nie muszą nas martwić. Rankiem 3 grudnia, gdy biły dzwony Belgradu na cześć triumfalnego wjazdu generała Franka, dowódcy 5. Armii, Putnik zadał pierwszy cios, głównie z 1. Armią. 4. i 5. grudnia ataki pierwszej i trzeciej armii poczyniły ogromne postępy. Następnego dnia wśród żołnierzy 6. Armii przeciwstawiających się Pierwszej Armii Serbskiej wybuchła panika, a napastnicy, podążając drogą Gornji Milanovac–Valjevo, zbliżyli się na odległość pięciu mil od Kolubary. Potiorek miał do rozegrania jeszcze jedną kartę. Dwa lewe korpusy jego 5. Armii znajdowały się daleko za serbską prawą flanką i w międzyczasie poczyniły znaczne postępy na południowy wschód od Belgradu. Rozkazał im przesunąć atak na południe i zwinąć prawą flankę Serbii, polecając jednocześnie za wszelką cenę utrzymać linię Kolubary. Ataki te rozpoczęły się z wielką stanowczością i zapewniły kilka ważnych pozycji, lecz postęp Serbów na północ od Arangjelovac nie tylko uczynił je bezskutecznymi, ale naraził atakujących na poważne niebezpieczeństwo odcięcia od głównego korpusu w wyniku serbskiego przełamania Centrum. W szczytowym momencie bitwy dowódca austriackiej 29 Dywizji na skrajnej lewej flance otrzymał telegram, rozdzierający serce w obliczu poświęceń jego żołnierzy: „Wszystko na próżno. Nie podejmuj więcej wysiłków. Musimy się wycofać. To jest rozkaz ** wykonać.”

Miało to miejsce 9 grudnia. Tego samego dnia Serbowie przeprawili się przez Kolubarę u ujścia Ljig. Potiorek, zdając sobie sprawę, że 6. Armia dobyła ostatniego tchu, zdecydował się przerwać bitwę i nakazał armii wycofać się na pozycję 20 mil na północ od rzeki, mniej więcej w połowie drogi między nią a Sawą, odsyłając swoje tabory do Šabaca. Następnego dnia nakazał taborom przeprawę i jeśli zajdzie taka potrzeba, wycofanie wojsk. Drogi wyglądały okropnie, blokowały je wycofujące się kolumny transportu i maruderzy w najdzikszym zamieszaniu; na szczęście dla Potiorka Serbowie mogli podążać za nimi, ale powoli. Nie wykonali żadnego ruchu w kierunku Driny, gdzie Austriacy mieli tylko małe oddziały osłonowe - do ich utrzymania. 12-go grudnia 6. Armia zaczęła przekraczać Sawę w Šabac i zakończyła to następnego ranka. W międzyczasie 5. Armia utrzymywała pętlę między Sawą a Dunajem na południe od Belgradu, gdzie Potiorek początkowo miał nadzieję ją utrzymać; ale 13 grudnia Frank poinformował go, że nie może utrzymać swojej pozycji, mając za sobą wezbrane rzeki. 14 i 15 grudnia Armia ta również przekroczyła granicę, a austriacckie monitory na rzece obserwowały Serbów. 15-go grudnia o godzinie 10:00 kawaleria serbska wkroczyła do ich stolicy, a niecałą godzinę później rozległ się ryk eksplozji, gdy Austriacy wysadzili mosty. 

Serbia ocaliła się i ocaliła swoje terytorium dzięki swojej odwadze i wytrwałości oraz umiejętnemu przywództwu starego wodza, któremu powierzono jej losy. Serbski Sedan stał się serbską Marną. Klęska Austriaków była rzeczywiście katastrofalna, a straty w zabitych, rannych i zaginionych stanowiły ponad połowę całkowitej liczby żołnierzy sprowadzonych na ten teatr od pierwszego do ostatniego dnia kampanii. Potiorek został natychmiast usunięty ze swego dowództwa, a jego następcą został arcyksiążę Eugeniusz, wybrany jako królewski książe i popularny żołnierz, aby przywrócić ducha żołnierzom.

A jednak zwycięstwo Kolubary sprawiło, że Serbowie byli równie wyczerpani jak ich wrogowie. Ich straty również były bardzo ciężkie [170-180 tys.], nawet jeśli nie więcej niż dwie trzecie strat poniesionych przez Austriaków! Ich kwiat narodu zginął na brzegach rzek. Twierdzenie Austriaków, jakoby ich ofensywa złamała kręgosłup Serbii, było przesadzone i miało na celu jak najlepsze przedstawienie ich katastrofalnej kampanii; niemniej jednak prawdą jest, że Serbia została poważnie wstrząśnięta. Wydarzenia następnej wiosny miały pozbawić ją wszelkiej nadziei na pomoc rosyjską i pozostawić ją samą, osłabioną i zniechęconą, przed znacznie straszliwszym atakiem.

1. 71. letni król Serbów Piotr pierwszy (na koniu) z wizytą na froncie
2. Kontrofensywa Serbów 03-05.12.1914
3. Kontrofensywa Serbów 06-15.12.1914

Front Bałkański w I wojnie światowej na podstawie Cyril Falls "HISTORY OF THE GREAT WAR: MILITARY OPERATIONS MACEDONIA vol I" część czwarta

#iwojnaswiatowa #historia #pierwszawojnaswiatowa #1wojnaswiatowa #ciekawostkihistoryczne #VoivodePutnik

Na froncie północnym rozpoczęła się wojna okopowa, polegająca na atakach z okopów do okopów. 24 października austriackie ataki na Mačvie zostały wznowione i pod koniec miesiąca Serbowie zostali wyparci z tego występu, a Austriacy trzymali linię kolejową Šabac – Lešnica, która stanowiła jej cięciwę. Potiorek był teraz gotowy do zadania głównego ciosu, uzupełniwszy składy amunicji wzdłuż Driny. 5 listopada rozpoczął przygotowania artyleryjskie, a następnego dnia przypuścił atak. Teraz wreszcie zaczął zbierać owoce swojej dotychczasowej pracy. Szczególnie 6. Armia poczyniła zdumiewające postępy i w ciągu dwóch dni walki odepchnęła wrogą 1. Armię serbską osiem mil, przy czym 3. Armia po jej prawej stronie była zmuszona dostosować się do odwrotu. Voivode Putnik podjął 10 listopada decyzję o przerwaniu walki i nakazał wycofanie 2. Armii do Ubu, a 3. i 1. Armii na półkoliste pozycje osiem mil na północ i zachód od ważnego miasta Valjevo, w dolinie górnej Kolubary. Valjevo było właściwie jego dawną siedzibą sztabu i świetnym węzłem drogowym, który postanowił utrzymać jak najdłużej. Bitwa nad Driną została zakończona i wygrana przez wojska cesarsko-królewskie.

Potiorek dostrzegł okazję i zarządził natychmiastowy pościg. Teraz pragnął przede wszystkim zdobyć linię kolejową z Obrenovaca nad Sawą do Valjewa, aby złagodzić wielkie trudności, jakie napotkał w zaopatrzeniu 5. Armii. Raz po raz Serbowie stawiali opór, ale zawsze byli zmuszani do wycofywania się. Niestety, Voivode Putnik był zmuszony zgodzić się z dowódcą swojej 1. Armii, generałem Živojinem Mišićem, że nie ma sensu stawać pod Valjewem i go porzucił. Austriacy wkroczyli do miasta 15 listopada. Tutaj, podobnie jak podczas całego odwrotu, zarówno Putnik, jak i Mišić wykazali się godną podziwu oceną, doskonale zgrając w czasie narzucone im kolejne wycofania się, ratując mocno wstrząśnięte oddziały przed szokiem, który mógłby ich rozbić na kawałki, a mimo to poddając nacierającego wroga możliwie najsilniejszym stratom i zmęczeniu.

Następnie rozpoczęła się straszliwa bitwa na brzegach Kolubary i jej dopływu Ljig. Warunki były jak najgorsze. Śnieg w górach na południe od Valjevo, deszcz w niższych krainach na północy, padał dzień po dniu. Drogi były pełne chorych, duża część z nich cierpiała na odmrożenia. Austriacy bardzo cierpieli; ich przeciwnicy, słabiej wyposażeni w opiekę medyczną, tym bardziej. Aby stawić czoła tej bezlitosnej pogodzie, nawet lepiej wyposażeni austriaccy żołnierze w niektórych przypadkach byli bez butów i w łachmanach.

Do 17 listopada Serbowie zostali wypędzeni przez Ljig. Następnego dnia prawe skrzydło 5. Armii przedarło się przez wezbraną Kolubarę, tuż nad jej ujściem do Ljig.

Teraz nadeszła dla Potiorka druga szansa na zrewidowanie swojego stanowiska. Odniósł niewątpliwe zwycięstwo, wziął 8000 jeńców i zdobył 42 działa. Ale jego żołnierzom skończyły się zapasy i byli na wpół głodni. Kolej Obrenovac–Valjewo, choć w jego rękach, nie nadawała się jeszcze do użytku; gdyż znajdował się pod ciężkim ostrzałem i nie był w stanie naprawić zniszonych mostów. „Ostrożność” – zauważa przemawiając po zdarzeniu austriacki oficjalny historyk – „nakazywała wycofanie się za Kolubarę z przyczółkiem w Valjewie, aby umożliwić przeprowadzenie reorganizacji”. Ale czy Potiorek mógłby pozwolić na takie wytchnienie pokonanemu wrogowi? Czy było w ogóle pewne, że serbski opór będzie tutaj bardziej zdeterminowany niż przed Valjewem? Musi iść dalej. Natychmiast przystąpił do trudnego zadania polegającego na przerzuceniu wojsk przez Kolubarę.

22 listopada Potiorek brutalnie zdał sobie sprawę, że skończył z działaniami straży tylnej i rozpoczęła się kolejna zacięta bitwa. Tym lepiej; przygwoździł wroga, zmuszając go do przyjęcia bardzo niewygodnej pozycji. Za Serbami znajdowała się dolina Morawy, przez którą prowadził ich jedyny ważny środek komunikacji, kolej do Niszu i Salonik. Rozkazał swojemu oddziałowi na skrajnie prawym skrzydle wyprzeć Serbów z Užice, głównemu skrzydłu prawemu nacierać na Gornjiego Milanovaca, a centrum kontynuować wysiłki na Ljig. Austriacy po raz kolejny ruszyli do przodu na prawym skrzydle, napotykając niewielki opór, podczas gdy w centrum po zaciętych walkach zmusili Serbów do wycofania się za Ljig.

Dowództwo serbskie stanęło teraz przed najtrudniejszą decyzją w całej kampanii. Voivode Putnik zdawał sobie sprawę, że jego najlepszym sprzymierzeńcem jest czas. Znajdował się w sytuacji, na którą Hamley [brytyjski generał] szczerze wskazywał na niebezpieczeństwo; to znaczy, że walczył równolegle do swoich linii komunikacyjnych i ryzykował, że jeśli wycofa się dalej, zostanie z nich wyparty. Z drugiej strony czerpał korzyści ze zbliżania się do kolei, wiedząc, że Austriacy z każdym krokiem naprzód muszą napotykać coraz większe trudności. Odważnie zaryzykował kolejne duże wycofanie się, choć wiązało się to również z kapitulacją Belgradu. Ruch ten nie był wyrazem rozpaczy, miał bowiem nadzieję, że zapewni mu to możliwość kontrataku; niemniej jednak wiązało się to z najpoważniejszym niebezpieczeństwem moralnym i fizycznym. Postanowił wycofać swoją prawą stronę z wielkiej pętli Sawy i Dunaju, na południe od Belgradu, i swojego centrum 16 mil na wschód od Ljig, całkowicie oddając w ten sposób nieprzyjacielowi linię kolejową Valjevo. 1. Armia na lewym skrzydle, o którym myślał, że powinna utrzymać swoją pozycję. Rozkazów tych nie należało wykonywać od razu, chyba że wycofanie się było konieczne i dopiero po walkach z 27 i 28 listopda problem się rozwiązał, a austriacka 6. Armia poczyniła alarmujące postępy. Putnik nie tylko został zmuszony do wydania rozkazu rozpoczęcia wycofywania swojej prawej i środkowej części, ale na lewym skrzydle generał Mišić na własną odpowiedzialność cofnął się około 12 mil wzdłuż całego swojego frontu rankiem 29 listopada, jego lewe skrzydło będąc wówczas w Takovie, na północny zachód od Gornji Milanovac. Armia Užic na jego lewym skrzydle dostosowała się do bardzo pospiesznego odwrotu, aby uniknąć zagłady.

To była szansa Potiorka. Jak przyznają niezbyt życzliwi i niepochlebni krytycy, zagrał „un jeu classique”[klasyczną grę]! Kolejny silny cios, wciąż najsilniejszy, z prawej strony, zepchnąłby Serbów z linii kolejowej do Salonik, zepchnął ich do północno-wschodniego krańca ich terytorium, z Dunajem na północy i północnym wschodzie oraz Bułgarią na wschodzie i w ten sposób stworzylby serbski Sedana. Musiał jednak dać swojej 6. Armii, która wykonała prawie całą pracę, chwilę wytchnienia, podczas gdy amunicja, odzież, żywność i zapasy były przewożone zrujnowanymi drogami. 30 listopada wydał rozkaz, aby 6. Armia pozostała na swoich pozycjach do 3 grudnia, podczas gdy 5. Armia poprawiła swoją pozycję na wschód od linii kolejowej Valjewo i zapewniła bezpieczeństwo tego bezcennego środka zaopatrzenia. W tym samym momencie nastąpił odwrót Serbów na prawej flance i w centrum. Austriackie lewe skrzydło nie znalazło przed sobą niczego, gdy zaczęło nacierać i tak szybko, jak to możliwe, parło naprzód na Belgrad. Po zbliżeniu się do miasta odkryto, że Serbowie je ewakuowali i że zajął je już oddział austriacki z Zemlinia, po drugiej stronie Sawy. Potiorek natychmiast rozkazał 5. Armii przejść na linię od Popović do Grockiej nad Dunajem. Posunięcie to wiązało się z pewnym ryzykiem, ponieważ znacznie zwiększyło front 5. Armii, ale miało dwie rekompensaty: spowodowało, że jego lewe skrzydło znalazło się daleko za flanką wroga i umożliwiło mu oparcie 5. Armii na Belgradzie, przydzielając linię kolejową Valjewo 6. Armii. W rzeczywistości próbował teraz okrążyć oba, zamiast jednego ze skrzydeł przeciwnika.

Poniżej mapy i szkice z książki "Österreich-Ungarns letzter Krieg 1914–1918"

1. Początek ofensywy Potiorka- koniec walk nad Driną 6-8.11.1914
2. Walki o Valjevo 10-15.11.1914
3. Walki nad rzekami Kolubara i Ljig 22.11-02.12.1914

Front Bałkański w I wojnie światowej na podstawie Cyril Falls "HISTORY OF THE GREAT WAR: MILITARY OPERATIONS MACEDONIA vol I" część trzecia

#iwojnaswiatowa #historia #pierwszawojnaswiatowa #1wojnaswiatowa #ciekawostkihistoryczne #VoivodePutnik

W ślad za Serbami wycofującymi się z Syrmii lewe skrzydło austriackie przekroczyło Sawę pod Jarakiem i najechało Mačvę. Potiorek miał nadzieję, że to zagrożenie dla serbskiego prawego skrzydła pomoże jego głównemu atakowi, ale deszcze zalały Mačvę i Austriacy nie poczynili tutaj żadnych postępów. Na wschód od Driny ataki i kontrataki następowały po sobie w krótkich odstępach czasu wśród zalesionych wzgórz. Obie strony walczyły z wielką odwagą i – jak widać przez całą kampanię – ze straszliwą dzikością, a krwawszych bitew w czasie wojny nie było wiele. Dwa najbardziej zaangażowane korpusy austriackie poniosły prawie 30 000 ofiar między 8 a 24 września; podczas gdy w walkach na południe od Krupanj jedna dywizja serbska liczyła 6000 żołnierzy. Austriacy praktycznie nigdzie nie poczynili postępów, a właściwie stracili wyżyny Jagodnji. Kiedy Serbowie z powodu skrajnego wyczerpania zrezygnowali z prób przepędzenia ich z powrotem przez rzekę, Potiorek tymczasowo zawiesił działania na dolnej Drinie, ciesząc się z chwili wytchnienia, aby zająć się krytyczną sytuacją na tyłach prawego skrzydła.

Podczas gdy główna bitwa szalała, serbska armia Užice 15-go września nagle przekroczyła górną Drinę pod Bajina Baštą i Vysegradem, podczas gdy jednocześnie dwa oddziały czarnogórskie po jej lewej stronie ruszyły na twierdze Sarajewo i Kalinovik. Austriacy, skupieni na ofensywie, pozostawili małe oddziały tylko na prawym skrzydle i atak posunął się bardzo szybko. Potiorek początkowo miał nadzieję, że będzie on skierowany głównie przeciwko Sarajewu, które uważał za nie do zdobycia i rzeczywiście, wydaje się, że serbski dowódca wahał się z myślą o zdobyciu stolicy Bośni z powodów politycznych i wyobrażał sobie siebie w roli wyzwoliciela swoich rodaków-Słowian. Jeżeli tak było to, stanowczy rozkaz wojewody Putnika przywrócił go do rzeczywistości i nakazał maszerować na Vlasenicę, zajmując czoło linii kolejowej, która biegła doliną Krivaja za austriackim prawym skrzydłem. 27-go września Potiorek, który już zaczynał zdawać sobie sprawę z niebezpieczeństwa, uderzył w małą kolumnę z Bajina Bašta, zepchnął ją z powrotem do Driny i zdobył rozkaz, który ujawnił, jak poważne było zagrożenie. Putnik rozkazał armii Užice po zajęciu Vlasenicy ruszyć dalej na północ i zaatakować austriacką 6. Armię od tyłu, sam zaś ponowił atak od frontu.

Potiorek działał teraz szybko i z niezaprzeczalnym zapałem. Otrzymał niewielkie posiłki i był w stanie oszczędzić kilka brygad z frontu Driny. Serbowie, którzy 28 września zajęli Wlasenicę, napotkali znacznie silniejszy opór i zostali poddani ciężkim atakom. 4 października zapędzono ich z powrotem na stację kolejową, gdzie generał Bojanović meldował wojewodzie, że nie może już na nogach stać. Rzeczywiście został wyparty przez połączone ataki frontalne i flankowe i uparcie cofał się przez 8, 9 i 10 października, podczas gdy świeża kolumna austriacka z Sarajewa zaatakowała Czarnogórców po jego lewej stronie. Nadal wykorzystując swoją przewagę przy bardzo złej pogodzie, austriackie lewe skrzydło dotarło 14-go do Driny w Bajina Bašta; a do 25 października serbska tylna straż przekroczyła prawy brzeg w Vysehradzie. Niewielkie siły serbskie poważnie ucierpiały z powodu przypadkowych incydentów i braku dyscypliny ich czarnogórskich sojuszników, odważnych i dzielnych żołnierzy, którzy walczyli raczej w klanach niż w formacjach wojskowych. Żołnierze austriaccy zasługują jednak na wszelkie uznanie za energię, z jaką wydobyli swoich towarzyszy z okropnej sytuacji w dole Driny. 

Feldzeugmeister Potiorek oczyścił teraz Bośnię. Miał silne przyczółki nad Driną na terytorium wroga. Belgrad nie był w jego rękach, ale był dla Serbów bezużyteczny, będąc pod ciągłym ostrzałem swoich baterii lądowych i monitorów z rzeki. Z pewnością nie osiągnął wszystkiego, czego pragnął jego niespokojny i ambitny duch, a widok jego wielkiego imperium szachowanego w ten sposób przez małe państwo był upokarzający w oczach świata. Ale biorąc pod uwagę liczebność wrogich sił, w żadnym wypadku nie postąpił źle. Być może lepiej byłoby, gdyby teraz poprzestał na wzmocnieniu i pogłębieniu przyczółków nad Driną, oczyszczeniu Mačvy, aby zabezpieczyć swoją lewą flankę, a następnie nakazując wstrzymanie walk do wiosny. Panowała zła pogoda, zaczął padać śnieg. Postęp oznaczał porzucenie dobrych dróg Bośni i Węgier na rzecz złych Serbii. Z drugiej strony, według relacji jeńców i agentów, Serbowie byli jeszcze bardziej zmęczeni niż jego własne wojska i znacznie słabiej zaopatrzeni w amunicję. On sam został teraz, ku zniesmaczeniu Conrada [szef sztabu KuK], uwolniony spod kontroli austriackiego sztabu generalnego i stał się niezależnym dowódcą. Nie można powiedzieć, że się mylił, decydując się na wznowienie ofensywy.

Poniżej mapy i szkice z książki "Österreich-Ungarns letzter Krieg 1914–1918"

1. Front w drugiej połowie września- początku października
2. Mačva - przyczółek wojsk KuK [Kaiserliche und Königliche]
3. Ofensywa serbsko-czarnogórska na Vlasenicę

Front Bałkański w I wojnie światowej na podstawie Cyril Falls "HISTORY OF THE GREAT WAR: MILITARY OPERATIONS MACEDONIA vol I" część druga

#iwojnaswiatowa #historia #pierwszawojnaswiatowa #1wojnaswiatowa #ciekawostkihistoryczne #VoivodePutnik

Walki, które nastąpiły po pierwszym austriackim ataku, przypominają nam długotrwałe walki między Austriakami a Francuzami nad Renem w 1796 roku. Wtedy, podobnie jak obecnie, za każdym razem kiedy ukończono przeprawę przez wielką rzekę, następował kontratak, który odrzucił napastnika z powrotem. Wtedy, tak jak teraz, rozproszenie wrogich sił dało armii zaatakowanej w jednym miejscu możliwość odwrócenia uwagi i zagrożenia komunikacji atakującego w innym. Obie strony były dobrze dopasowane, a austriacka przewaga w artylerii i transporcie była kompensowana przez ogólnie lepszą jakość serbskiej piechoty, która prawdopodobnie była gorsza od najlepszych austriackich pułków, ale znacznie bardziej niezawodna niż zniechęcone oddziały czeskie w armiach wroga.

Bitwa rozpoczęła się 12 sierpnia, kiedy szósta i piąta armia austriacka przekroczyły Drinę w kilku punktach między Wyszegradem a Bjeliną. Serbskie oddziały osłaniające opóźniały ich natarcie, wiec ich postęp był powolny, chociaż 5 Armia dotarła do Krupanj, 15 mil na wschód od rzeki, 16 sierpnia. Serbska 2. i 3. armia natychmiast ruszyła na zachód, aby stawić czoła zagrożeniu, a 20 sierpnia po gorących walkach wypędziła 5. Armię z powrotem przez Drinę. Wydaje się, że 6. Armia, której pod Wyszegradem przeciwstawiała się jedynie słaba Armia Uzic, została zatrzymana raczej przez brak sukcesów u sąsiada, niż przez wysiłki Serbów, a jej wysiłek był dziwnie słaby. Pierwsza tura zakończyła się zdecydowanie na korzyść "wojewody" Putnika, który pokazał, że brak informacji nie musi być zgubny dla pilnującego głowy dowódcy. Nieświadomy tego, gdzie miał nastąpić główny cios, a wręcz oszukany w tej kwestii, utrzymywał możliwość manewrów w centralnej pozycji, dopóki nie upewnił się o zamiarach wroga, a następnie uderzył z całej siły. Dywersja obu walczących nie powiodła się. Austriacka 2. Armia wysłała oddział przez Sawę i zdobyła Šabac, ale wycofała go 20 sierpnia. Dalej na południowym zachodzie Czarnogórcy przekroczyli granicę z południową Bośnią, ale szybko zostali wypędzeni.

Nadeszła kolej Serbów, aby przejść do ofensywy, narzuconej im przez Rosję, do której byli tym bardziej skłonni, ponieważ dowiedzieli się o wyjeździe prawie całej 2. Armii austriackiej oraz o tym, że Sawa i Dunaj były lekko osłaniane. W rzeczywistości Potiorek był zmuszony przesunąć swoje armie na północ, ale od ujścia Driny do Sawy jego wojska były ledwo widoczne. 6 września serbska 1. Armia przekroczyła Sawę i wkroczyła na żyzną równinę Syrmii, gdzie została powitana przez mieszkańców z szaleńczym entuzjazmem. Już na początku jego lewe skrzydło spotkała tragedia; gdyż dywizja, która przekroczyła Sawe pomiędzy Jarak i Mitrovicą, została zaatakowana, zanim zdążyła przeprawić się z amunicją i zepchnięta na most, który został zniszczony przez uciekinierów. Tutaj 5000 ludzi złożyło broń. Na południowym wschodzie, w wielkiej pętli Sawy, osiągnięto znaczny postęp, a granica natarcia została osiągnięta 11-go września, będąc prawie 20 mil od miejsca przeprawy. Książę Aleksander wkroczył do Zemlina, które leży naprzeciw Belgradu, pomiędzy Sawą a Dunajem.

Potiorek tymczasem przygotowywał się do naprawienia swojej pierwszej porażki. Miał nadzieję na bułgarską interwencję, ale teraz otrzymał wiadomość, że jest to mało prawdopodobne. Kiedy usłyszał, że Serbowie przeprawili się przez Sawę, zdecydował – jak się wydawało rozsądnie – że najlepiej będzie przeprowadzić zaplanowaną już ofensywę przez Drinę i przypuścił ją 8-go września. Sprawy jednak potoczyły się bardzo źle. Piąta Armia po lewej stronie została odparta, tracąc 4000 ludzi. Po prawej stronie 6. Armia radziła sobie znacznie lepiej w górze Driny i ustanowiła przyczółki z niewielkimi stratami, ale jej postęp na wschód w tym trudnym kraju został wkrótce spowolniony. 11-tego września Potiorek odniósł znaczny sukces. Szósta Armia wyparła Serbów ze wzgórz Jagodnja na zachód od Krupanj i w ten sposób zajęła silną pozycję jakieś osiem mil na wschód od Driny. Stało się to dla niego w bardzo szczęśliwym momencie, gdy serbski atak na Syrmię osiągnął swój szczyt i skutecznie zmusił Serbów do wycofania się z terytorium Austrii. Do 14 Serbowie ewakuowali Syrmię. Dwie z ich dywizji z północnej flanki ruszyły na południe w drodze przyspieszonych marszów i do 17-tego obie dywizje rzuciły się do bitwy, aby skontrować postęp wroga z zachodu.

Poniżej mapy i szkice z książki "Österreich-Ungarns letzter Krieg 1914–1918"

1. Pozycja wojsk po mobilizacji 12 sierpnia (2 Armia austro-węgierska znajduje się na froncie serbskim zamiast galicyjskim)
2. Pozycja wojsk 19 sierpnia (w przeddzien rozpoczęcia działań na froncie galicyjskim)
3. Pozycje wojsk 5 września (po wyparciu wojsk austro-węgierskich z Serbii - na froncie galicyjskim w tym czasie Rosjanie zdobyli Lwów)
4. Pozycje wojsk 11 września (Serbowie zajmują węgierską Syrmię)