Astronomia

Czyżby odkrycie przez Teleskop Webba cząstek dymu w galaktyce we wczesnym Wszechświecie podważa pogląd, iż nie ma dymu bez ognia?

Dosłownie - zostały odkryte molekuły organiczne występujące w dymie i miejskim smogu (PAH) w ekstremalnie dalekiej galaktyce SPT0418-47 (> 12 miliardów l.św.). Obserwacje spektroskopowe przeprowadzone za pomocą Teleskopu Webba wskazują, że ta galaktyka jest raczej w fazie powstawiania młodych gwiazd niż akrecji materii na czarne dziury, ale obszary gwiazdotwórcze i występowania PAH nie pokrywają się. Bardzo pomocne w uzyskaniu widma okazało się dodatkowe wzmocnienie promieniowania tej odległej galaktyki (z=4,22) o krotność 30-35 przez soczewkowanie grawitacyjne od bliższej galaktyki (jej przesunięciu ku czerwieni z=0,263).

Dyski, kolce, chmury: rzut oka na podwórko czarnej dziury

Dzięki przyszłym kosmicznym detektorom fal grawitacyjnych możliwe będzie rozróżnienie obecności dysków gazu, ciemnej materii i nowych lekkich cząstek wokół czarnych dziur.

Teleskop Webba zarejestrował ekstremalnie duży pióropusz wodny wyrzucony z Enceladusa

Teleskop Webba zarejestrował pióropusz z pary wodnej wyrzucony z okolic południowego bieguna Enceladusa (księżyc Saturna), który rozciąga się na ponad ~20 jego średnic. Jest to pierwsza w historii obserwacja wyrzutu pary wodnej z Enceladusa na tak ekstremalną odległość ponad 10 tysięcy km (mniej więcej odległość Irlandia-Japonii na kontynencie euroazjatyckim), która również ujawniła mechanizm zasilania w wodę całego układu księżyców Saturna i jego pierścieni.

Researchers discover chemical evidence for pair-instability supernova from a very massive first star

The first stars illuminated the universe during the Cosmic Dawn and put an end to the cosmic "dark ages" that followed the Big Bang. However, the distribution of their mass is one of the great unsolved mysteries of the cosmos.

Szokujące zdjęcie! Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba zrobił pstryk, a tam dziesiątki tysięcy galaktyk

Jednym z najbardziej działających na wyobraźnię zdjęć kosmicznych jest zdjęcie ultragłębokiego pola Hubble'a wykonane - jak sama nazwa wskazuje - za pomocą

Najsłabsza galaktyka, jaką widziano we wczesnym Wszechświecie

JD1 to mała, odległa galaktyka będąca typowym przykładem galaktyki, która spaliła wodór pozostały po Wielkim Wybuchu.

James Webb Space Telescope spies earliest complex organic molecules in the universe

The chemicals reside within a galaxy that formed when the universe was about 10% of its current age.

Odkryli je podczas monitorowania eksplozji jądrowych na Ziemi. Okazało się, że GRB pochodzą z odległego kosmosu

Rozbłyski promieniowania gamma (ang. GRB, gamma-ray burst) to niezwykle energetyczne zdarzenia zachodzące w bardzo odległym wszechświecie, w odległości wielu

Gazowe olbrzymy są rzadkie wokół czerwonych karłów

Niedostatek gazowych olbrzymów może utrudniać powstawanie planet potencjalnie nadających się do zamieszkania i podobnych do Ziemi wokół czerwonych karłów.

Czy supermasywne gwiazdy mogą wyjaśnić dużą zawartość azotu w odległej galaktyce?

Jedna z najodleglejszych znanych galaktyk może być niezwykle bogata w azot. Naukowcy sugerują, że supermasywne gwiazdy mogą stanowić drogę do zwiększenia ilości azotu w tej wczesnej galaktyce.

Droga Mleczna zawiera setki tajemniczych struktur. Znajdują się w centrum naszej galaktyki

Odległość dzieląca Ziemię i centrum Drogi Mlecznej wynosi około 26 tysięcy lat świetlnych. Właśnie tam, w sercu naszej galaktyki, wykryto niedawno setki

Dowody na obecność wody w atmosferze skrajnie gorącego gazowego olbrzyma

Korzystający z obserwacji z JWST międzynarodowy zespół naukowców zidentyfikował w atmosferze WASP-18 b parę wodną masywnej egzoplanety w typie gorącego Jowisza o temperaturze 2700 stopni Celsjusza. Egzoplaneta https://pl.wikipedia.org/wiki/Planeta_pozasłoneczna WASP-18 b https://pl.wikipedia.org/wiki/WASP-18_b znajduje się około 400 lat świetlnych https://pl.wikipedia.org/wiki/Rok_świetlny od Ziemi, jest 10 razy masywniejsza od Jowisza i ma okres orbitalny krótszy niż jeden ziemski dzień. Jej ekstremalna bliskość do gwiazdy, względna bliskość od Ziemi i duża masa sprawiły, że stała się intrygującym celem dla naukowców od czasu jej odkrycia w 2009 roku. Teraz, dzięki obserwacjom przeprowadzonym przez Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba, https://pl.wikipedia.org/wiki/Kosmiczny_Teleskop_Jamesa_Webba udało się stworzyć najbardziej szczegółową jak dotąd mapę gorącego gazowego olbrzyma. W celu zbadania WASP-18 b, zespół zmapował jej temperaturę (jasność), wykrywając wtórne zaćmienie, czyli moment, w którym planeta wsuwa się za swoją gwiazdę i pojawia ponownie, oraz zbadał różnice termiczne na dziennej półkuli planety, stronie, która zawsze jest zwrócona w kierunku gwiazdy. Mapowanie JWST pokazuje ogromną zmianę temperatury – do 1000 stopni – od najgorętszego punktu naprzeciwko gwiazdy do tak zwanego terminatora, czyli linii przejściowej między oświetlonymi i zacienionymi częściami planety, które są w ciągłym zmierzchu. Biorąc pod uwagę, o ile chłodniejsza jest planeta na terminatorze, zespół naukowy podejrzewa, że silne pole magnetyczne https://pl.wikipedia.org/wiki/Pole_magnetyczne uniemożliwia wiatrom skuteczną redystrybucję ciepła na nocną stronę. W związku z tym wiatry wieją od równika planety w kierunku biegunów północnego i południowego, a nie ze wschodu na zachód, jak można by się spodziewać. Subtelna (i precyzyjna) sygnatura wody Badanie, które również zarejestrowało różne zmiany temperatury na różnych wysokościach warstw atmosfery gazowego olbrzyma, zmierzyło cechy wody na różnych wysokościach w jej widmie, mimo że temperatury wynoszą prawie 2700 oC, a tak ekstremalne ciepło rozerwałoby większość cząsteczek wody. Zdolność do wykrycia tak niewielkich ilości tych cząsteczek świadczy o niezwykłej czułości JWST. “To było wspaniałe uczucie spojrzeć po raz pierwszy na widmo WASP-18 b uzyskane dzięki JWST i zobaczyć subtelną, ale precyzyjnie zmierzoną sygnaturę wody” – powiedział Louis-Philippe Coulombe, doktorant na Uniwersytecie w Montrealu i główny autor artykułu. https://doi.org/10.1038/s41586-023-06230-1 “Korzystając z takich pomiarów, będziemy w stanie wykryć takie cząsteczki dla szerokiej gamy planet w nadchodzących latach!” Jak powiedział Enric Pallé, badacz z IAC i współautor badania: “Analizując widmo WASP-18 b, dowiadujemy się nie tylko o różnych cząsteczkach, które można znaleźć w jej atmosferze, ale także o sposobie jej formowania. Z naszych obserwacji wynika, że skład WASP-18 b jest bardzo podobny do składu jej gwiazdy, co oznacza, że najprawdopodobniej powstała ona z resztek gazu, który był obecny tuż po narodzinach gwiazdy.” Opracowanie: Agnieszka Nowak Więcej informacji: Evidence of water found in the atmosphere of an ultra-hot gas giant https://www.iac.es/en/outreach/news/evidence-water-found-atmosphere-ult… A broadband thermal emission spectrum of the ultra-hot Jupiter WASP-18b https://doi.org/10.1038/s41586-023-06230-1 Źródło: IAC Na ilustracji: Artystyczne odwzorowanie powierzchni planety WASP-18 b. Źródło: Keith Miller (Caltech/IPAC)Wykorzystując obserwacje z JWST, międzynarodowy zespół naukowców zidentyfikował parę wodną w atmosferze WASP-18 b, masywnej egzoplanety, tzw. gorącego jowisza, o temperaturze 2700 stopni Celsjusza. Wyniki zostały opublikowane w czasopiśmie Nature. Egzoplaneta https://pl.wikipedia.org/wiki/Planeta_pozasłoneczna WASP-18 b https://pl.wikipedia.org/wiki/WASP-18_b znajduje się około 400 lat świetlnych https://pl.wikipedia.org/wiki/Rok_świetlny od Ziemi, jest 10 razy masywniejsza od Jowisza i ma okres orbitalny krótszy niż jeden ziemski dzień. Jej ekstremalna bliskość do gwiazdy, względna bliskość od Ziemi i duża masa sprawiły, że stała się intrygującym celem dla naukowców od czasu jej odkrycia w 2009 roku. Teraz, dzięki obserwacjom przeprowadzonym przez Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba, https://pl.wikipedia.org/wiki/Kosmiczny_Teleskop_Jamesa_Webba udało się stworzyć najbardziej szczegółową jak dotąd mapę gorącego gazowego olbrzyma. W celu zbadania WASP-18 b, zespół zmapował jej temperaturę (jasność), wykrywając wtórne zaćmienie, czyli moment, w którym planeta wsuwa się za swoją gwiazdę i pojawia ponownie, oraz zbadał różnice termiczne na dziennej półkuli planety, stronie, która zawsze jest zwrócona w kierunku gwiazdy. Mapowanie JWST pokazuje ogromną zmianę temperatury – do 1000 stopni – od najgorętszego punktu naprzeciwko gwiazdy do tak zwanego terminatora, czyli linii przejściowej między oświetlonymi i zacienionymi częściami planety, które są w ciągłym zmierzchu. Biorąc pod uwagę, o ile chłodniejsza jest planeta na terminatorze, zespół naukowy podejrzewa, że silne pole magnetyczne https://pl.wikipedia.org/wiki/Pole_magnetyczne uniemożliwia wiatrom skuteczną redystrybucję ciepła na nocną stronę. W związku z tym wiatry wieją od równika planety w kierunku biegunów północnego i południowego, a nie ze wschodu na zachód, jak można by się spodziewać. Subtelna (i precyzyjna) sygnatura wody Badanie, które również zarejestrowało różne zmiany temperatury na różnych wysokościach warstw atmosfery gazowego olbrzyma, zmierzyło cechy wody na różnych wysokościach w jej widmie, mimo że temperatury wynoszą prawie 2700 oC, a tak ekstremalne ciepło rozerwałoby większość cząsteczek wody. Zdolność do wykrycia tak niewielkich ilości tych cząsteczek świadczy o niezwykłej czułości JWST. “To było wspaniałe uczucie spojrzeć po raz pierwszy na widmo WASP-18 b uzyskane dzięki JWST i zobaczyć subtelną, ale precyzyjnie zmierzoną sygnaturę wody” – powiedział Louis-Philippe Coulombe, doktorant na Uniwersytecie w Montrealu i główny autor artykułu. https://doi.org/10.1038/s41586-023-06230-1 “Korzystając z takich pomiarów, będziemy w stanie wykryć takie cząsteczki dla szerokiej gamy planet w nadchodzących latach!” Jak powiedział Enric Pallé, badacz z IAC i współautor badania: “Analizując widmo WASP-18 b, dowiadujemy się nie tylko o różnych cząsteczkach, które można znaleźć w jej atmosferze, ale także o sposobie jej formowania. Z naszych obserwacji wynika, że skład WASP-18 b jest bardzo podobny do składu jej gwiazdy, co oznacza, że najprawdopodobniej powstała ona z resztek gazu, który był obecny tuż po narodzinach gwiazdy.” Opracowanie: Agnieszka Nowak Więcej informacji: Evidence of water found in the atmosphere of an ultra-hot gas giant https://www.iac.es/en/outreach/news/evidence-water-found-atmosphere-ult… A broadband thermal emission spectrum of the ultra-hot Jupiter WASP-18b https://doi.org/10.1038/s41586-023-06230-1 Źródło: IAC Na ilustracji: Artystyczne odwzorowanie powierzchni planety WASP-18 b. Źródło: Keith Miller (Caltech/IPAC)

Webb obserwuje zaskakująco duży pióropusz pary wodnej wyrzucany z księżyca Saturna, Enceladusa

Strona poświęcona astronomii, obserwacje, spotkania astronomiczne, zjawiska i wykłady. Zapraszam na stronę: MojaAstronomiaPL - razem poznajmy Wszechświat.

Hubble poluje na czarną dziurę o masie pośredniej, blisko domu

Astronomowie korzystający z HST przedstawili najlepsze jak dotąd dowody na obecność rzadkiej klasy czarnych dziur o masach pośrednich, które mogą czaić się w sercu najbliższej Ziemi gromady kulistej, znajdującej się w odległości "tylko" 6000 lat świetlnych.

Duże gwiazdy to już były – III populacja i wypatrywanie kosmicznego świtu

Na dobry początek muszę was przestrzec przed terminologicznymi dziwactwami astronomów. Będziemy bowiem posługiwać się dwoma pojęciami, które przez badaczy