Dzisiaj będzie trochę dłużej, ale i tak starałem się mocno streszczać:) Znów podkreślę, iż używam tutaj sporo skrótów myślowych, uproszczeń i uogólnień: celowo aby wywód nie był zbyt długi, nudny czy niezrozumiały. Dzisiaj postaram się odpowiedzieć na pytanie: w jaki sposób samoloty poruszają się dzisiaj po niebie?, tj. omówimy współczesne metody nawigacji. 
Chcę tutaj skupić się na aspekcie interesującym największą liczbę osób, tj. lotach współczesnych samolotów komunikacyjnych. Aby nadać tylko wypowiedzi odpowiedni kontekst, należy zacząć od podstawowego podziału: loty wykonywane są albo z widocznością (loty VFR) albo instrumentalnie (loty IFR). Pojedynczy lot może być lotem IFR, VFR, bądź kombinacją obu tych rodzajów lotu.
Nawigacja w lotach VFR odbywa się w sposób wzrokowy: poprzez ciągłe porównywanie obserwowanego terenu z mapą. Stosuje się tutaj również nawigację zliczeniową (znając swoją prędkość, prędkość wiatru i kurs, jesteśmy w stanie na bieżąco oceniać swoje położenie i porównywać tak wyliczoną pozycję z obserwacją terenu i mapy). To typowa technika lotów tzw. lotnictwa ogólnego (a więc głównie samolotów "turystycznych", lecz niejednokrotnie też wojskowych)
Nawigacja w lotach IFR odbywa się z kolei za pomocą instrumentów (przyrządów pokładowych) oraz odpowiedniej infrastruktury. Klasyczną formą takiej nawigacji jest radionawigacja. Opiera się ona o tzw. radiolatarnie: naziemne urządzenia radiowe, od których samolot jest w stanie określić swój dystans/kierunek (np. znane radiolatarnie VOR czy DME). W klasycznej radionawigacji samoloty latały w korytarzach powietrznych pomiędzy kolejnymi radiolatarniami, które często zlokalizowane były na lotniskach. Teraz przechodząc do sedna: Nawigacja obszarowa (RNAV) to rozwijana od kilkudziesięciu lat i dzisiaj najbardziej powszechna forma nawigacji. Zależnie od specyfikacji RNAV (występuje ich wiele), nawigacja opiera się o kalkulację położenia względem okolicznych radiolatarni (samolot już nie musi przelatywać nad nimi, wystarczy aby był w ich zasięgu), bądź względem punktów określonych koordynatami GPS. 
Z pokładu statku powietrznego taka nawigacja prowadzona jest m.in. z wykorzystaniem systemów GNSS. System GNSS to segment nawigacyjny (np. Navstar, Glonass, Galileo czy Baideu) rozbudowany m.in. o segment wspomagania (naziemne, powietrzne czy satelitarne). Można więc śmiało powiedzieć, że współcześnie samoloty w dużej mierze latają przy użyciu "GPS", w sposób analogiczny do nawigacji samochodowej, ale dużo bardziej precyzyjny, rozbudowany i bezpieczny.
Ciekawostka nr 1: są na świecie miejsca, w których zakłócanie GPS mocno daje się we znaki samolotom i kontrolerom ruchu lotniczego. Jednym z najsłynniejszych takich rejonów są okolice Cypru, co było przyczyną niejednego incydentu. 
Ciekawostka nr 2: są również miejsca, gdzie brak jakiejkolwiek infrastruktury naziemnej narzuca bardzo specyficzne wymagania nawigacyjne. Jednym z najbardziej znanych jest rejon NAT (północny Atlantyk) gdzie z uwagi na intensywny ruch lotniczy obowiązują bardzo specyficzne reguły (ciekawy temat na osobny, obszerny wpis)
Ciekawostka nr 3: systemy GNSS są używane nie tylko do lotów po trasie, ale również w rejonie lotnisk komunikacyjnych: podczas dolotów do lotniska (i odlotów) oraz do podejść do lądowania (ale to też temat na osobny wpis)
Na koniec klasycznie zachęcam do zadawania pytań, oraz wskazywania nurtujących Was zagadnień które mógłbym wyjaśnić w odrębnych wpisach. 
#gruparatowaniapoziomu #samoloty #ciekawostki #lotnictwo #inzynieria
89df28ba-d66d-44c2-a8df-0e44a00da824
sullaf

Może i głupie pytanie, ale zadam: nie mogą te samoloty lokalizować się non-stop GPSem, jak samochody na autostradzie czy inni spacerowicze po lesie?

mph

@sullaf może trochę zagmatwałem swój wpis:) Poniekąd tak się właśnie dzieje, patrz cytat:


"Można więc śmiało powiedzieć, że współcześnie samoloty w dużej mierze latają przy użyciu "GPS", w sposób analogiczny do nawigacji samochodowej, ale dużo bardziej precyzyjny, rozbudowany i bezpieczny."


Przy czym nie zawsze jest to możliwe, gdyż:

  • systemy GPS są systemami wojskowymi, ich działanie jest zbyt zależne od geopolityki, aby polegać na nich w 100%

  • nie każdy samolot posiada odpowiednie wyposażenie do tego typu lotów

PositiveRate

@sullaf Mogą i są, ale to nie zawsze jest dostatecznie dokładne, stąd GNSS podlega weryfikacji poprzez odniesienie do innych znanych pomocy oraz sam sygnał jest poprawiany przez SBAS, ABAS lub GBAS. RNAV polega na tym, że bierze się możliwie dużo źródeł wiedzy o położeniu i wzajemnie się je porównuje mając na względzie różny poziom wiarygodności źródła.

mph

@k-k wołam, bo to pierwszy post w ramach robienia gruntu do tematu bezpieczeństwa w ruchu lotniczym:)

k-k

@mph super, czekam na kolejne wpisy!

Huxley

Super, więcej ciekawostek!

KonanDestylator

@mph Super tekst!


Mógłbyś też opisać jak nawigowali 1) w czasach kiedy nie bylo radiolatarnii i GPS 2) w czasach kiedy były radiolatarnie ale nie było jeszcze GPS?


Mózg roz&%any jak sobie pomyślę że w dawnych czasach samoloty komunikacyjne nie miały GPS i VOR a potrafiły dolecieć na wysokości przelotowej tysiące kilometrów

mph

@KonanDestylator Jasne, przygotuję taki osobny wpis (bądź dwa, bo temat historii nawigacji jest też dość obszerny i pełen ciekawostek:)

Zaloguj się aby komentować