471 + 1 = 472

Tytuł: Johnny poszedł na wojnę
Autor: Dalton Trumbo
Kategoria: literatura piękna
Ocena: 5/10

#bookmeter

Świadomość, że nie będzie się żyć za sto lat nie wzbudza niepokoju. Ale myśl, że zginie się jutro rano i będzie się martwym na zawsze i będzie się gnić pod ziemią czy to jest wolność?

Ten cytat powyższy wybrałem z całej książki żeby zacząć nim wpis dlatego, że jedna z najsilniejszych myśli, jakie pojawiły mi się w głowie w czasie lektury była następująca: czy to nie pewien paradoks, że młodych chłopców posyła się do walki o wolność pod przymusem?

Bohaterem książki jest Joe Bonham, żołnierz amerykański, wysłany w czasie I Wojny Światowej do Francji żeby ratować tamtejsze kobiety. Tak przynajmniej mu to jego skierowanie motywowano. Czy te kobiety uratował czy też nie, tego z książki się nie dowiedziałem. Dowiedziałem się za to, że Joe miał pecha. Miał pecha, bo przeżył. Przeżył, ale amputowano mu ręce i nogi, oślepł i ogłuchł, a dolną część twarzy miał wyrwaną. Nie mógł więc niczego wziąć, nie mógł chodzić, nie mógł widzieć, nie mógł słyszeć i nie mógł mówić. Mógł jedynie czuć i myśleć. Joego czytelnik spotyka krótko chyba po zdarzeniu, bo wraz z nim powoli odkrywa stopień jego kalectwa. Autor prezentuje tok myśli bohatera gdzie, wśród pojawiających się wspomnień sprzed wojny, Joe krok po kroku odkrywa co się z nim stało. I na tym polega Księga I. Nieżywi. A później jest jeszcze Księga II. Żywi. Jest krótsza i o jej treści nie będę pisał, bo na tym portalu nie da się ukrywać spoilerów.

Utwór, jak widać na załączonej okładce, reklamowany jest jako jedna z najważniejszych powieści antywojennych wszech czasów. Być może nawet tak jest. Tylko, jak to z tymi ważnymi i głośnymi powieściami bywa, omawia ona ważny problem, ale w sposób dość prosty. No bo tak: w zasadzie mamy tutaj jeden wątek poprowadzony od początku do końca w zasadzie bez żadnych zaskoczeń. Dodatkowo język powieści jest prosty. Czy to źle? No to zależy kto czego szuka. Miałem zacząć ten akapit stwierdzeniem że „literacko dość kiepsko”, ale tak sobie pomyślałem, że nie znam pozostałej twórczości pana Trumbo, więc ciężko mi się odnieść. Poza tym być może ten język powieści jest stylizowany – Joe Bonham nie był wszak nikim wybitnym, nie należał do elit. Przed wojną był zwykłym piekarzem. Za tą tezą, tą o stylizacji języka, mogłoby świadczyć kompletne pominięcie przecinków, co przeszkadza w lekturze, ale niejako prezentuje chaos, jaki niewątpliwie musiał mieć w głowie Joe. Czyli, bezpieczniej dla mnie, zamiast napisać „literacko dość kiepsko”, napiszę: „język powieści mnie nie porwał”.

Oczywiście popieram ogólne przesłanie utworu. Jestem zadowolony, że ta obserwacja z początku wpisu przyszła mi do głowy w czasie lektury. Podobało mi się nawet kilka elementów przedstawionych w tej powieści (szczególnie historia o wędce! – wspaniała, bo prosta), ale Johnny poszedł na wojnę, nawet jeśli jest jedną z najważniejszych powieści antywojennych wszech czasów, to moją ulubioną powieścią antywojenną zdecydowanie nie został. Zdarza się.

***

I na koniec ciekawostka. Ponoć tą właśnie powieścią zainspirował się James Hetfield i w rezultacie napisał utwór One . Kiedy byłem jeszcze ogromnym fanem niszowego (jak mi się wówczas wydawało – serio!) zespołu Metallica, znalazłem, chyba w tym magazynie czytelników (Action Mag to się bodaj nazywało?), zamieszczanym na dołączonym do pisma (NIE gazety!!!) CD-Action kompakcie artykuł. Wydaje mi się, że autor wspominał, że One powstał na podstawie opowiadania. Wydaje mi się, że ściągnąłem to opowiadanie z Internetu, jeszcze w jakiejś kafejce internetowej i wydaje mi się, że było ono krótsze. Ale może źle mi się wydaje? Przecież minęło już co najmniej kilkanaście lat. A może jest jakieś opowiadanie, które jest pierwowzorem albo szkicem dla tej powieści? Nie wiem. Tak sobie o tym piszę, bo mi się przypomniało, ale dziś nie mam już tyle determinacji co za młodu żeby tego szukać i ustalać.