Wybrane rocznice wypadające 13 grudnia.

Nietypowe święta: Dzień Skrzypiec, Dzień Księgarza, Dzień Pamięci Ofiar Stanu Wojennego.

• 522 p.n.e. – Wojska władcy Persji Dariusza I Wielkiego pokonały w bitwie nad Tygrysem powstańców samozwańczego króla Babilonii Nabuchodonozora III.
  
• 115 – Antiochia na terenie dzisiejszej Turcji została zniszczona przez trzęsienie ziemi, w wyniku którego omal nie zginął cesarz Trajan.
  
• 1253 – Książę Konrad I lokował Głogów na lewym brzegu Odry i nadał mu prawa miejskie.
  
• 1294 – Celestyn V jako pierwszy w historii papież złożył urząd, po czym zostało zwołane konklawe w Castel Nuovo w Neapolu.
  
• 1349 – Na rozkaz króla Kazimierza Wielkiego został utopiony w Wiśle ks. Marcin Baryczka. Czym zawinił? Według Długosza, Baryczka dostarczył królowi wiadomość od biskupa krakowskiego z dekretem ekskomuniki, związanym z niemoralnym życiem władcy. Baryczka przekazał również w ostrych słowach o planowanych karach kościelnych, które miały być nałożone na króla, w związku ze sporem o daniny z wsi biskupich na ziemi sandomierskiej. Kaziu się wk#rwił i kazał pozbyć się dziarskiego wikarego.
  
• 1545 – Rozpoczęły się obrady Soboru trydenckiego. Sobór był odpowiedzią na narastającą potrzebę reform w Kościele katolickim, wynikającą z reformacji. Jest uznawany za początek kontrreformacji.
  
• 1570 – Zawarto pokój w Szczecinie kończący I wojnę północną. Rezultatem wojny było przyłączenie części Inflant do Rzeczypospolitej oraz zachowanie Księstwa Kurlandii i Semigalii, sekularyzowanego państwa zakonu kawalerów mieczowych, jako lenna polskiego.
  
• 1575 – W Warszawie Anna Jagiellonka została wybrana w wolnej elekcji na króla Polski i wielkiego księcia litewskiego, a dzień później stronnictwo szlacheckie pod przewodnictwem Jana Zamoyskiego uznało ten fakt, przydając jej na małżonka księcia Siedmiogrodu Stefana Batorego.
  
• 1577 – Francis Drake wypłynął z angielskiego portu Plymouth w rejs dookoła świata.
  
• 1636 - W brytyjskiej kolonii Massachusetts Bay w Ameryce Północnej powołano trzy regimenty milicji do obrony kolonii przed Indianami. Dzień ten jest uznawany za datę powstania Amerykańskiej Gwardii Narodowej.
  
• 1642 – Holenderski żeglarz Abel Tasman odkrył Nową Zelandię.
  
• 1793 - Powstanie w Wandei: zwycięstwo francuskich wojsk republikańskich nad powstańcami w bitwie pod Le Mans. Tak jak pisałem wczoraj, bitwa była masakrą powstańców, których zginęło 15 tysięcy przy śmiesznie niskich stratach wojsk Republikańskich.
  
• 1830 – Sejm ogłosił wojnę z Rosją powstaniem narodowym.
  
• 1848 – Powstanie węgierskie: gen. Józef Bem został dowódcą wojsk węgierskich w Siedmiogrodzie i Banacie.
  
• 1862 – Wojna secesyjna: atak wojsk konfederackich rozbił wojska Unii w trakcie I bitwy pod Fredericksburgiem (11–15 grudnia).
  
• 1867 – 12 osób zginęło, a 120 zostało rannych (w tym wielu przechodniów) w wyniku wybuchu bomby pod murem więzienia Clerkenwell w Londynie, podłożonej przez irlandzkich Fenian w celu uwolnienia swoich dwóch współtowarzyszy.
  
• 1900 – Uruchomiono pierwszą wąskotorową linię kolejową na Bornholmie. Kolej przetrwała na wyspie do 1968 roku, przegrywając rywalizację z transportem samochodowym. Po kolei zostało Muzeum Kolei Bornholmskich w miejscowości Nexø.
  
• 1904 – Wojna rosyjsko-japońska: po wejściu na rosyjską minę zatonął japoński krążownik „Takasago”, w wyniku czego zginęło 280 (według innych źródeł 204) członków załogi.
  
• 1907 – Na Morzu Celtyckim zatonął podczas sztormu amerykański siedmiomasztowy szkuner gaflowy o stalowym kadłubie „Thomas W. Lawson”, w wyniku czego zginęło 17 spośród 19 osób na pokładzie.
  
• 1913 – Na posiedzeniu Rady Naczelnej działającego w Galicji PSL nastąpił rozłam; na początku następnego roku powstały PSL „Piast” i PSL „Lewica”.
  
• 1914 – I wojna światowa: na Morzu Marmara brytyjski okręt podwodny HMS B11 zatopił turecki pancernik „Mesudiye”, w wyniku czego zginęło 37 z jego ponad 670-osobowej załogi.
  
• 1918 – Thomas Woodrow Wilson przybył na pokładzie okrętu wojennego do Francji, aby wziąć udział w powojennych rokowaniach pokojowych i został tym samym pierwszym urzędującym prezydentem USA, który odwiedził Europę.
  
• 1920 – Niemiecki cukiernik Hans Riegel założył firmę Haribo. Wiodący producent słodyczy robionych z żelatyny.
  
• 1921 – Podczas konferencji waszyngtońskiej zwarto 10-letni amerykańsko-brytyjsko-francusko-japoński traktat o wzajemnym poszanowaniu i wspólnej obronie stanu posiadania w rejonie Pacyfiku, w ramach którego został zniesiony brytyjsko-japoński układ sojuszniczy.
  
• 1922 – Marszałek Józef Piłsudski wraz z rodziną przeprowadził się z Belwederu do kamienicy Próchnickich przy ul. Koszykowej w Warszawie.
  
• 1923 – Polska uznała ZSRR.
  
• 1927 – Rozporządzeniem prezydenta Rzeczypospolitej Ignacego Mościckiego odcień czerwieni na fladze Rzeczypospolitej Polskiej zmieniono z karmazynu na cynober.
  
• 1930 – Sejm Śląski przyjął uchwałę domagającą się uwolnienia posła Wojciecha Korfantego.
  
• 1936 - Dokonano oblotu bombowca PZL.37 Łoś. Samolot nowoczesny i ważny dla naszych konstruktorów, ale wokół niego wyrósł mit że to była nasza "wunderwaffe". Na pewno nie można zaprzeczyć że był konstrukcją nowoczesną, ale miał pewne wady. Po pierwsze brakowało mu eskorty; używane przez WP myśliwce były wolniejsze od nowego bombowca, a bombowiec bez eskorty długo nie pożyje zważywszy że niemieckie myśliwce mogły go dogonić. Po drugie: miał słabe uzbrojenie obronne (tylko 3 karabiny maszynowe) i miał słabe opancerzenie. Był też bardzo drogi. Kilka krajów interesowało się tą konstrukcją, ale tylko Rumunia oprócz nas zdążyła kupić Łosie.
  
• 1937 – Wojna chińsko-japońska: armia japońska zdobyła Nankin, który stał się stolicą marionetkowego państwa chińskiego. Żołnierze rozpoczęli masakrę ludności cywilnej. Masakra w Nankinie, przeprowadzona przez zdemoralizowane wojsko japoński (za aprobatą dowódców) była jedną z najbrutalniejszych w XX wieku, Przypuszcza się, że śmierć poniosło wówczas od 50 tys. do 400 tys. osób. Japończycy dopuścili się od 20 tys. do 80 tys. gwałtów. Większość kobiet stała się przedmiotem brutalnych gwałtów zbiorowych. Nie oszczędzono nawet małych dziewczynek. Wielokrotnie do zgwałceń dochodziło w trakcie dnia, często na oczach członków rodziny. Po gwałcie ofiara była nierzadko okaleczana lub mordowana. Japończycy rewidowali i okradali każdego przechodnia. Kto nie miał żadnych kosztowności, był po prostu zabijany. Miasto zostało doszczętnie splądrowane. Japończycy podłożyli ogień pod 1/3 miasta, a tłoczący się na drogach uciekinierzy byli ostrzeliwani przez japońskie samoloty. Chińscy jeńcy wojenni byli zaś często zakopywani żywcem. Japończycy nie krępowali się tym że robią masakrę na oczach zagranicznych świadków, Nankin był bowiem stolicą ówczesnych Chin.
  
• 1939 – Bitwa u ujścia La Platy między okrętami brytyjskimi a niemieckim rajderem „Admiral Graf Spee”, który uszkodzony wycofał się do portu Montevideo w neutralnym Urugwaju, gdzie 17 grudnia dokonał samozatopienia.
  
• 1941 - Incydent na Niʻihau na Hawajach (7–13 grudnia), który doprowadził do umieszczenia 120 tysięcy mieszkających na terytorium USA Japończyków w obozach internowania. Niʻihau to jedna z mniejszych wysp Hawajskich, po ataku na Pearl Harbor wylądował na niej awaryjnie japoński myśliwiec A6M "Zero" pilotowany przez Shigenoriego Nishikaichiego. Wśród mieszkańców było troje Japończyków: Ishimatsu Shintani, Yoshio Harada i jego żona Irene. Wyspa była uznawana przez Japońską Marynarkę za niezamieszkaną, i wyznaczona na miejsce ewentualnych lądowań awaryjnych. Niewiedzący jeszcze o ataku wyspiarze gościnnie potraktowali pilota i podjęli go jak gościa. Harada został tłumaczem. Został on poinformowany przez pilota o ataku, ale nie podzielił się tą informacją z mieszkańcami. Mimo to mieszkańcy odmówili prośbie pilota o zwrot dokumentów i broni. Mieszkańcy wyspy dopiero wieczorem dowiedzieli się o ataku, po czym uwięzili pilota. Wojsko Amerykańskie nie zostało poinformowane o jeńcu, ponieważ komunikacja z resztą archipelagu była utrudniona po ataku.  Shintani próbował odzyskać dokumenty pilota za pomocą łapówki, ale ostatecznie Nishikaichi uwolnił się z pomocą Harady, który zaatakował i związał strażnika. Mieszkańcy wyspy zdecydowali się podjąć wyprawę na wyspę Kaua'i, by zaalarmować wojsko. 13 grudnia pilot wraz z Haradą udał się do uszkodzonego samolotu, wezwał przez radio wsparcie, po czym zniszczył maszynę. Wziął też na zakładników dwoje wyspiarzy, chcąc odzyskać dokumenty, jednak w toku wynikłej szamotaniny Nishikaichi został zabity, a Harada popełnił samobójstwo. Wkrótce na mocy rozkazu wykonawczego 9066 w obozach internowano Japończyków w USA. Władze USA obawiały się bowiem, że amerykańscy Japończycy mogą przeprowadzać akcje sabotażowe.
  
• 1941 - Kampania śródziemnomorska: w bitwie koło przylądka Bon (Tunezja) alianckie niszczyciele zatopiły dwa włoskie krążowniki, w wyniku czego zginęło ponad 900 osób.
  
• 1941 - Ponad 6 tys. osób zginęło po przerwaniu brzegów górskiego jeziora i zalaniu przez falę powodziową wschodniej dzielnicy miasta Huaraz w Peru.
  
• 1943 – Na ul. Daniłowiczowskiej w Warszawie, podczas akcji Braun przygotowanej przez oddział dywersji bojowej Kedywu Agat, zostali zastrzeleni: kierownik miejskiego urzędu kwaterunkowego Emil Braun, towarzysząca mu kobieta oraz idący wraz z nimi architekt i inżynier Friedrich Pabst, od którego nazwiska pochodzi nazwa projektu przebudowy Warszawy – tzw. planu Pabsta.
  
• 1943 - W miejscowości Kalawrita na Peloponezie Niemcy dokonali masakry 677 mężczyzn i chłopców, po czym spalili jej zabudowania.
  
• 1944 – Front zachodni: zwycięstwo wojsk amerykańskich w bitwie o Metz (27 sierpnia–13 grudnia).
  
• 1945 – Zakończył się I Zjazd PPR. Sekretarzem generalnym został wybrany Władysław Gomułka.
  
• 1954 – Władysław Gomułka został zwolniony z więzienia, w którym siedział za inną wizję komunizmu.
  
• 1957 - Urodził się Steve Buscemi, amerykański aktor pochodzenia włosko-irlandzkiego.
  
• 1959 – Abp Makarios III zwyciężył w pierwszych wyborach prezydenckich na Cyprze.
  
• 1960 – Podczas wizyty cesarza Haile Selassiego I w Brazylii doszło do nieudanej próby wojskowego zamachu stanu w Etiopii.
  
• 1961 – W Stoczni Gdańskiej wybuchł pożar na statku MS „Maria Konopnicka”, w wyniku którego zginęło 22 stoczniowców. Do pożaru doszło podczas prac przy rurociągu, który dostarczał paliwo do agregatu prądotwórczego. Rurociąg został odłączony w celu poprawienia kilku nieszczelnych spoin i agregat przestał działać. Pracujący w pobliżu stoczniowiec (który nie wiedział o przyczynach odłączenia rurociągu) chcąc przywrócić dostawy energii elektrycznej z agregatu odkręcił zawór doprowadzający ropę do spawanego rurociągu. W rezultacie ropa zapaliła się od płomienia palnika, oblała spawacza, który zginął na miejscu, i płonąc zaczęła wylewać się z nieszczelnego rurociągu. W powstałym zamieszaniu nikt nie pomyślał o zamknięciu zaworu. Gdy płonąca ropa wywołała pożar, stoczniowcy zaczęli uciekać z wnętrza statku zamykając za sobą włazy i drzwi aby zahamować szerzenie się pożaru. 21 stoczniowców nie zdążyło uciec, płonąca ropa odcięła im drogę, więc schronili się w maszynowni. Ekipa ratunkowa przybyła z opóźnieniem, bo została źle poinformowana o lokalizacji statku. W dodatku nie posiadali oni odpowiedniego wyposażenia aby ugasić pożar i dotrzeć do uwięzionych stoczniowców. Można było w teorii uratować uwięzionych wypalając dziurę w poszyciu statku, ale nie zrobiono tego gdyż dyrekcja stoczni obawiała się m.in. wybuchu zbiorników, których dokładnego rozmieszczenia nie znano. Stoczniowcy zginęli z braku tlenu zużytego przez pożar w zamkniętym wnętrzu statku.
  
• 1962 – NASA wystrzeliła pierwszego satelitę telekomunikacyjnego Relay 1. Statek pozostaje na orbicie okołoziemskiej, której żywotność szacuje się na około 100 000 lat.
  
• 1967 – 18 osób zginęło we wsi Iwiny w wyniku przejścia fali powodziowej wywołanej przerwaniem grobli stawu osadów poflotacyjnych przy kopalni miedzi „Konrad”.
  
• 1967 - Król Grecji Konstantyn II uciekł wraz z rodziną do Włoch po nieudanej próbie obalenia rządzącej w kraju junty wojskowej.
  
• 1971 – Chiny uwolniły agenta CIA Richarda Fecteau, więzionego tam od 1952 roku po zestrzeleniu amerykańskiego samolotu szpiegowskiego C-47.
  
• 1972 - Premiera filmu katastroficznego "Tragedia Posejdona" w reżyserii Ronalda Neame i Irwina Allena. Klasyka kina katastroficznego, film opowiada historię statku który został przewrócony przez falę tsunami.
  
• 1972 - Urodził się American McGee, amerykański projektant gier komputerowych. Współtwórca gier Doom II, Quake oraz Quake II.
  
• 1973 – 47 osób zginęło, a 17 zostało rannych w wyniku wybuchu gazu w hotelu robotniczym w czeskim Tachovie.
  
• 1974 - Wojna Wietnamska: Północny Wietnam rozpoczął ofensywę która doprowadzi do ostatecznego upadku Wietnamu Południowego 30 kwietnia 1975 roku.
  
• 1974 – Proklamowano Republikę Malty.
  
• 1980 – Nieznani sprawcy zabili pałką 9 z 14 zagrożonych wyginięciem dropi z hodowli w Siemianicach, a dwa lata później kolejne dwa. Przyczyniło się to do wyginięcia tego gatunku w Polsce (ostatni drop padł w 1989).
  
• 1981 – Decyzją Rady Państwa z dnia poprzedniego, o północy został wprowadzony stan wojenny. Powołano Wojskową Radę Ocalenia Narodowego, władzę w kraju przejęło wojsko, internowano działaczy opozycyjnych, zawieszono naukę w szkołach i na uczelniach, wprowadzono cenzurę korespondencji, przerwano łączność telefoniczną, wprowadzono godzinę milicyjną. Rankiem 13 grudnia zamiast Teleranka był smutny pan w okularach ogłaszający stan wojenny.
  
• 1982 – Około 2,8 tys. osób zginęło w wyniku trzęsienia ziemi w Jemenie.
  
• 1983 - Urodziła się Otylia Jędrzejczak, polska pływaczka specjalizująca się w stylach motylkowym i dowolnym, mistrzyni olimpijska, dwukrotna mistrzyni świata, pięciokrotna mistrzyni Europy na długim basenie, trzykrotna rekordzistka świata. Od 2021 prezes Polskiego Związku Pływackiego.
  
• 1985 – Eksperymentalny amerykański Grumman X-29 jako pierwszy samolot z ujemnym skosem skrzydeł przekroczył barierę dźwięku.
  
• 1989 - Urodziła się Taylor Swift, amerykańska piosenkarka, autorka tekstów, aktorka
  
• 1991 – Premiera komedii filmowej "Rozmowy kontrolowane" w reżyserii Sylwestra Chęcińskiego. Druga część przygód Ryszarda Ochódzkiego.
  
• 1995 – Krótko po starcie z Werony rozbił się mający lecieć do Timișoary An-24B rumuńskich linii Banat Air, w wyniku czego zginęło wszystkich 49 osób na pokładzie (41 pasażerów i 8 członków załogi). Samolot był nie tylko był przeciążony o 2 tony, ale też wystartował bez przeprowadzenia procedury odladzania skrzydeł. Krótko po starcie przechylił się w prawo i spadł.
  
• 1995 - Zmarł Anatolij Diatłow (ur. 1931), rosyjski naukowiec, jeden z głównych odpowiedzialnych za katastrofę w Czarnobylu.
  
• 2001 - Uzbrojona grupa islamistów zaatakowała budynek parlamentu w Delhi. Władze Indii oskarżyły o zorganizowanie zamachu Pakistan.
  
• 2002 – Rząd Leszka Millera zakończył w Kopenhadze negocjacje dotyczące warunków członkostwa Polski w Unii Europejskiej.
  
• 2003 - Fiaskiem zakończyły się negocjacje na szczycie w Brukseli, dotyczące pierwszego projektu Konstytucji europejskiej.
  
• 2003 - Obalony dyktator Iraku Saddam Husajn został ujęty przez wojska amerykańskie niedaleko rodzinnego Tikritu.
  
• 2004 – Południowokoreański seryjny morderca i kanibal Yoo Young-chul został skazany na karę śmierci. Został skazany za zamordowanie 20 osób, głównie prostytutek i starszych zamożnych mężczyzn. Yoo Young-chul spalił troje zwłok, a 11 zbezcześcił, przyznając, że zjadał wątroby niektórych ofiar. Swoich zbrodni dokonywał między wrześniem 2003 a lipcem 2004, gdy został aresztowany. Jego sprawa, która przeraziła południowych Koreańczyków, rozgrzała na nowo debatę nad karą śmierci w Korei Południowej. Przez sześć ostatnich lat w kraju nie wykonano żadnego wyroku śmierci, wydawało się że ten rodzaj kary będzie zniesiony. Po zbrodniach Yoo Young-chula poparcie dla tego rodzaju kary znacznie wzrosło.
  
• 2006 - Delfin chiński został uznany za gatunek prawdopodobnie wymarły. Od tego czasu nie zaobserwowano ani jednego osobnika. Jednak sporadyczne niepotwierdzone doniesienia o obserwacjach oznaczają, że gatunek powinien pozostać jako krytycznie zagrożony (lub prawdopodobnie wymarły), a nie wymarły.
  
• 2006 - Fikcyjne ogłoszenie secesji Flandrii w Belgii. Kontekst: Belgia składa się z dwóch głównych części: flamandzkojęzycznej Flandrii i francuskojęzycznej Walonii, obie strony nie pałają do siebie zbytnią miłością. Francuskojęzyczna stacja telewizyjna La Une nadała program w którym nadała "na żywo" informację o rzekomej secesji Flandrii, co oznaczało by de facto rozpad kraju. Zrobili to o godz. 20:21 w szczycie oglądalności. Dziennikarze podali również informację że para królewska uciekła do Demokratycznej Republiki Konga. Wydarzenie komentowali m.in. znani belgijscy politycy (część była wtajemniczona w mistyfikację). Od samego początku w trakcie programu pojawiały się pewne elementy sugerujące, że nie należy go traktować poważnie (np. nawiązania do twórczości belgijskich surrealistów). Ponadto informacji tych nie potwierdzała żadna z telewizji flamandzkojęzycznych. Emisja programu wywołała duże poruszenie w kraju. Strona stacji padła pod naporem wejść, a ludzie masowo dzwonili na podany w telewizji numer, gdzie mogli usłyszeć że podawane informacje są mistyfikacją, i że celem emisji było pobudzenie Belgów do dyskusji nad narastającymi różnicami między południową a północną częścią kraju. Pół godziny po rozpoczęciu emisji programu, minister ds. mediów Fadila Laanan nakazała dodanie na ekranie telewizyjnym paska informującego że w programie podawane są fikcyjne wiadomości.
  
• 2007 – W Lizbonie podpisano traktat reformujący Unię Europejską.
  
• 2009 – W trakcie wizyty w Mediolanie premier Włoch Silvio Berlusconi został trafiony w twarz miniaturką miejscowej katedry, doznając złamania nosa i kilku zębów.
  
• 2014 – Polsko-duński film "Ida" w reżyserii Pawła Pawlikowskiego podczas 27. ceremonii wręczenia Europejskich Nagród Filmowych w Rydze zdobył nagrody w kategoriach: najlepszy film europejski, najlepsza reżyseria, najlepszy scenariusz oraz nagrodę publiczności.
  
• 2018 – 9 osób zginęło, a 84 zostały ranne w wyniku zderzenia pociągu ekspresowego ze składem technicznym w tureckiej Ankarze.
  
• 2022 - Zmarł Mariusz Walter (ur. 1937), polski przedsiębiorca, współwłaściciel Grupy ITI, dziennikarz i reżyser filmowy.
  

#rocznicanadzis #ciekawostki #ciekawostkihistoryczne #historia

https://youtu.be/RayToE35mDM