965 + 1 = 966

Tytuł: Kult
Autor: Łukasz Orbitowski
Kategoria: literatura piękna
Ocena: 9/10

#bookmeter

Nie wiem, kiedy Henio się zepsuł, i nie rozumiem, czemu właściwie ludzie się psują. Dlaczego jednego dnia taki czy owaki jest zupełnie normalny, a drugiego już nie. Ma rodzinę, pracę, przyjaciół, interesuje się czymś, coś tam lubi, i nagle widzimy go bez tego wszystkiego. Zostają mu gołe dni bez żadnego sensu i żadnej miłości.

Jestem ogromnie zaskoczony, bo to jest druga powieść pana Orbitowskiego z którą się próbowałem, i, jak przy pierwszej próbie, czyli przy Innej duszy, odpadałem już po kilku stronach (co zdarza mi się ogromnie rzadko, bo, do czego, jak do czego, ale akurat do książek to mam cierpliwość), tak tutaj w zasadzie od początku nie byłem w stanie się oderwać.

Pan Jerzy Pilch w swojej fantastycznej książce Pod Mocnym Aniołem napisał takie zdanie: W końcu nie jest wielkim sekretem ani literackim, ani egzystencjalnym fakt, iż mówić umieją wszyscy, natomiast zapisać swe mówienie mało kto potrafi i to jest zdanie, które mocno mi w głowie utkwiło, to po pierwsze, a po drugie wyrwało się z tego utkwienia po zakończeniu Kultu. Bo w tej książce nie ma w zasadzie nic specjalnego. To znaczy są objawienia, bo cała ta opowieść to fabularyzowana wersja cudu oławskiego , ale mam mocne wrażenie że one są tylko pretekstem do pokazania w tej książce postaci. I to nie postaci Henryka Hausnera nawet, bo tak autor zdecydował się nazwać postać inspirowaną Kazimierzem Domańskim, ale postaci Zbyszka – brata Heńka i narratora tej powieści. Co jeszcze lepsze, nie jest to postać pozytywna (choć nie jest też negatywna – jest, przynajmniej dla mnie, bardzo niejednoznaczna), nie jest to też ktoś wyjątkowo wyjątkowy – bo Zbigniew Hausner to mąż, ojciec dwójki synów i fryzjer i w zasadzie niewiele poza tym. A jednak śledzenie kolejnych wydarzeń w jego relacji tak z bratem jak i z żoną czy później synami, pochłonęło mnie całkowicie.

Ta książka to opis zwykłego człowieka z jego słabościami, i przykład gdzie te słabości mogą zaprowadzić. To opis przyjaźni, która kończy się w momencie, kiedy zaczyna się własny interes. To książka dość smutna, może dlatego, że prawdziwa (ot, banał! – ale jaki w jej przypadku prawdziwy), ale przy tym niepozbawiona humoru, który nadaje miłe akcenty zmniejszając jej ciężar i czyniąc jeszcze bardziej prawdziwą. To wspaniała książka obyczajowa z tego niemożliwego niemal do realizacji gatunku, kiedy ani tło historyczne (bo szara Polska Rzeczpospolita Ludowa mało raczej, wydaje mi się, pozwala autorom rozwinąć skrzydła, może poza jakimiś kryminałami milicyjnymi), ani bohaterowie (fryzjer, rencista, krawcowa) ani w ogóle nic nie zapowiada tego, że że jej zawartość może być tak fascynująca. Wychodzi chyba na to, że nic nie jest bardziej fascynujące niż człowiek, a wszystko inne w powieści powinno być dla tego człowieka tylko tłem. Choć ogromnie ważnym. I to też się panu Orbitowskiemu udało, to z tym tłem.

Ciekawa jest też forma tej książki, bo jest to przedstawiony z jednej strony dialog (zabieg jak w Traktacie o łuskaniu fasoli pana Myśliwskiego), a każdy rozdział podpisany jest jako „taśma”. Piszę dialog, bo (tak jak w Traktacie o łuskaniu fasoli pana Myśliwskiego) wiadomo, że ta druga osoba jest obecna. Opowiadający Zbigniew reaguje na jej zachowania czy pytania, ale nie są one czytelnikowi przedstawione. Bardzo podoba mi się taki sposób opowiadania i może dlatego też znalazłem w Kulcie aż taką przyjemność. Albo może też taki sposób opowiadania pozwala mocniej wyeksponować to, co w ogóle w książkach lubię. Jeśli, oczywiście, autor umie to wyeksponować. No a tutaj panu Orbitowskiemu mocno się to udało. Udało mu się na tyle, że zastanawiam się nad przesłuchaniem tej książki w formie audiobooka, czego nigdy wcześniej nie robiłem, bo myślę, że taka forma może temu tak prawdziwie wykreowanemu Zbyszkowi dodać jeszcze więcej prawdziwości.