Rewolucja Niemiecka 1918 roku na podstawie THE MEMOIRS OF THE CROWN PRINCE OF GERMANY wyd w 1922 roku
Część IX
#iwojnaswiatowa #historia #1wojnaswiatowa #LichtAusMesserRaus #ciekawostkihistoryczne #niemcy
poprzednie części pod tagiem #LichtAusMesserRaus
[cd 9 XI 1918]
To, co nastąpiło później, cios za ciosem, było pozornie obliczone na uzasadnienie tego poglądu generała Grönera, gdyby można go było zaakceptować jako rzeczywistą prawdę w odniesieniu do warunków i nastrojów w kraju. Odpowiedź szefa sztabu generalnego rządu berlińskiego, pułkownika von Berge, nadeszła i przyniosła potwierdzenie (choć z zastrzeżeniami) raportów dostarczonych przez Kancelarię Cesarską o krwawych walkach ulicznych, dezercji żołnierzy na rzecz rewolucjonistów, braku jakichkolwiek środków w rękach rządu do zwalczania rozruchów; ponadto apel księcia Maxa z Badenii stwierdzający, że wojna domowa jest nieunikniona, chyba że Jego Królewska Mość ogłosi abdykację w ciągu najbliższych kilku minut.
Z tymi wiadomościami Feldmarszałek Generalny, Generał Gröner i Jego Ekscelencja von Hintze pospieszyli do ogrodu i teraz raportowali sprawę Kaiserowi, podczas gdy hrabia von Schulenburg wyjaśniał mi sytuację. Poszedłem teraz z moim szefem sztabu, aby dołączyć do cesarza.
Nie pozostawił mi zbyt wiele czasu na przywitanie się z Feldmarszałkiem Generalnym i resztą; pośpiesznie zwrócił się do mnie, a gdy pozostali nieco się wycofali, a generał Gröner wrócił do budynku, rzucił się na mnie ze wszystkim, co miał do powiedzenia. Wylał na mnie fakty bez najmniejszej rezerwy, powtórzył wiele z tego, co Schulenburg zgłosił tuż przedtem, uzupełnił szczegóły i dał mi głębszy wgląd w charakter katastrofy, która groziła z powodu niestabilności i demoralizacji ducha i energii. Ponieważ dopiero co przybyłem z mojej Grupy Armii i odizolowania na froncie, wciąż starałem się pojąć i opanować wszystko, co powiedział mi Schulenburg, ale teraz dowiedziałem się, że wczoraj wieczorem, zanim wezwał mnie do Spa, odbyła się szczegółowa dyskusja na temat sytuacji, w której generał Gröner pilnie odradzał Kaiserowi powrót do kraju przed próbą „przeniknięcia do wnętrza”. Masy powstańcze były w drodze do Venders i Spa i nie było już żadnych godnych zaufania oddziałów! Powiedział też, że mój ojciec nie może udać się na front z takim zamiarem, aby zginąć w walce; w świetle zbliżającego się rozejmu, taki krok mógłby spowodować fałszywe wnioski ze strony Ententy, a tym samym spowodować jeszcze większe szkody i jeszcze większy rozlew krwi. Mój ojciec poinformował mnie również, że zgodnie z oświadczeniami tych panów, miasta Kolonia, Hanower, Brunszwik i Monachium znajdowały się w rękach rad robotniczych i żołnierskich, podczas gdy w Kilonii i Wilhelmshafen wybuchła rewolucja, oraz że w związku z oczywistą koniecznością abdykacji cesarza, zamierzał on przekazać Feldmarszałkowi Generalnemu naczelne dowództwo armii niemieckiej.
Pomimo mojego wielkiego wzburzenia, natychmiast starałem się interweniować i kontrolować wszędzie tam, gdzie moim zdaniem wydawało się to możliwe; pomimo dotychczasowego gwałtownego biegu wydarzeń, aby wezwać do zatrzymania się i wszędzie tam, gdzie zatrzymanie było niezbędne, chyba że wszystko miałoby zostać utracone. Nawet jeśli abdykacji cesarza jako takiej nie można było już uniknąć, musiał on w każdym razie niezachwianie pozostać królem Prus. „Oczywiście!” Słowa te zostały wypowiedziane w tak rzeczowy sposób, a jego oczy były tak mocno utkwione w moich, że wydawało mi się, że wiele już zyskałem. Podkreśliłem również konieczność jego pozostania z armią w każdych okolicznościach i zasugerowałem, aby poszedł ze mną i pomaszerował z powrotem na czele moich oddziałów. Generał Gröner dołączył teraz ponownie do drugiej grupy, w towarzystwie pułkownika Heye, który, jak się dowiedziałem, przybył z konferencji oficerów frontowych zwołanej jako rodzaj rady przez wyższe dowództwo bez konsultacji z głównymi dowódcami armii lub grup armii, a głos tej rady został uznany przez Grönera za decydujący. W odpowiedzi na wniosek Kaisera, pułkownik Heye złożył następujący raport: Dowódcom zadano pytanie, czy w przypadku wojny domowej w kraju można polegać na oddziałach: odpowiedź była przecząca; wiarygodność oddziałów nie została bezwarunkowo zagwarantowana przez niektórych z tych dowódców.
Hrabia von der Schulenburg interweniował. Przytoczył to, co my, którzy znaliśmy naszych ludzi, wiedzieliśmy z osobistego doświadczenia; przede wszystkim to, że zdecydowana większość armii, gdyby stanęła przed pytaniem, czy złamać przysięgę i opuścić swojego władcę i głównego wodza w potrzebie, z pewnością okazałaby się wierna swojemu cesarzowi. Na to generał Gröner jedynie wzruszył ramionami i szyderczo się uśmiechnął:
„Przysięga wojskowa! Wódz Armii! To w końcu tylko słowa, a po wszystkim to tylko pewne pojęcia”.
Były to dwa systemy, których żaden most nie mógł połączyć, dwie koncepcje, których żadne wzajemne zrozumienie nie mogło pogodzić. Jednym z nich był pruski oficer, lojalny w swoich obowiązkach i oddany cesarzowi i królowi, gotowy żyć i umrzeć, aby wypełnić przysięgę, którą złożył jako młody człowiek; drugi, człowiek, który bez wątpienia nigdy nie traktował rzeczy tak poważnie ani z takim poczuciem świętego obowiązku, który uważał je raczej za symbol i „ideę”, który zawsze pragnął być „nowoczesny” i którego bardziej elastyczna mentalność uwolniła się teraz bez żadnych trudności od zobowiązań, które groziły kompromitacją. Po raz kolejny Schulenburg odpowiedział generałowi, że takie stwierdzenia jak jego pokazują tylko, że nie zna serca i umysłu ludzi na froncie, że armia jest wierna swojej przysiędze i że pod koniec tych czterech lat wojny nie opuści swojego cesarza.
Wciąż przemawiał, gdy przerwał mu Jego Ekscelencja von Hintze, który w międzyczasie otrzymał kolejne raporty z Berlina i chciał przekazać złe wieści cesarzowi. Cesarski kanclerz, książę Max, złożył rezygnację i poinformował, że sytuacja w Berlinie stała się tak groźna, że monarchii nie da się już uratować, chyba że cesarz zdecyduje się na natychmiastową abdykację. Cesarz przyjął tę wiadomość w poważnym milczeniu. Jego mocno zaciśnięte usta były bezbarwne; jego twarz była ożywiona i postarzała o lata. Tylko ci, którzy znali go tak jak ja, mogli stwierdzić, jak bardzo cierpiał z powodu tego niecierpliwego żądania kanclerza, pomimo dobrze utrzymywanej maski spokoju i opanowania.
Kiedy Hintze skończył, krótko skinął głową, a jego oczy skierowały się na Feldmarszałka, jakby szukał w nich siły i wsparcia w swojej udręce. Ale nic nie znalazł. Nieruchomy, wstrząśnięty do głębi swego jestestwa, uciszony rozpaczą, wielki starzec stał niemy, podczas gdy jego król i pan, któremu służył tak długo i wiernie jako żołnierz, ruszył ku wypełnieniu swego przeznaczenia. Cesarz był sam. Żaden z ludzi Naczelnego Dowództwa, żaden z tych, których Ludendorff połączył niegdyś w silną całość, nie pospieszył mu z pomocą. Tutaj, podobnie jak w kraju, doszło do rozłamu i demoralizacji. Tam, gdzie żelazna wola powinna była pracowicie egzekwować swoją pozycję na każdym stanowisku władzy i gromadzić wszystkie niezawodne oddziały na froncie do heroicznych czynów, była tylko jedna ogromna pustka. Duch generała Grönera był teraz dominujący, a ten duch pozostawił Kaisera jego losowi. Ochrypły, dziwny i nierzeczywisty był głos mojego ojca, który poinstruował Hintzego, który wciąż czekał, aby zatelefonował do cesarskiego kanclerza, że jest gotów zrzec się korony cesarskiej, jeśli tylko w ten sposób można uniknąć ogólnej wojny domowej w Niemczech, ale pozostaje królem Prus i nie opuści swojej armii. Panowie milczeli. Sekretarz stanu miał już odejść, gdy Schulenburg zwrócił uwagę, że w każdym razie konieczne jest najpierw sporządzenie pisemnego zapisu tej niezwykle doniosłej decyzji Jego Królewskiej Mości. Dopiero gdy taki dokument zostanie ratyfikowany i podpisany, może zostać przekazany cesarskiemu kanclerzowi.
Cesarz podziękował. Tak, powiedział, to prawda; i poinstruował generała porucznika von Plessena, generała von Marschalla, Jego Ekscelencję von Hintze i hrabiego von der Schulenburga, aby sporządzili deklarację i przedłożyli mu ją do podpisu.
W związku z tym ponownie weszliśmy do środka. Podczas gdy panowie wciąż pracowali nad dokumentem, nadszedł kolejny telefon z Berlina. Szef Kancelarii Cesarskiej, Jego Ekscelencja von Wahnschaffe, poprosił pilnie o deklarację abdykacji; został poinformowany przez hrabiego von der Schulenburga, że decyzja podjęta już przez Jego Wysokość jest w trakcie formułowania i zostanie niezwłocznie wysłana do Rządu Cesarskiego. Dokument nie zawierał abdykacji cesarza, ale wyrażał jego gotowość do abdykacji, jeśli tylko w ten sposób uda się uniknąć dalszego rozlewu krwi, a przede wszystkim wojny domowej. Podkreślono również fakt, że pozostał on królem Prus i poprowadzi wojska do kraju w idealnym porządku. Zgodnie z tym postanowieniem na kanclerzu spoczywał obowiązek ponownego informowania o rozwoju sytuacji w kraju. Wtedy, a nie wcześniej, miała zapaść ostateczna cesarska decyzja. Jego Ekscelencja von Hintze zobowiązał się przekazać telefonicznie treść dokumentu do Kancelarii Cesarskiej.
Część IX
#iwojnaswiatowa #historia #1wojnaswiatowa #LichtAusMesserRaus #ciekawostkihistoryczne #niemcy
poprzednie części pod tagiem #LichtAusMesserRaus
[cd 9 XI 1918]
To, co nastąpiło później, cios za ciosem, było pozornie obliczone na uzasadnienie tego poglądu generała Grönera, gdyby można go było zaakceptować jako rzeczywistą prawdę w odniesieniu do warunków i nastrojów w kraju. Odpowiedź szefa sztabu generalnego rządu berlińskiego, pułkownika von Berge, nadeszła i przyniosła potwierdzenie (choć z zastrzeżeniami) raportów dostarczonych przez Kancelarię Cesarską o krwawych walkach ulicznych, dezercji żołnierzy na rzecz rewolucjonistów, braku jakichkolwiek środków w rękach rządu do zwalczania rozruchów; ponadto apel księcia Maxa z Badenii stwierdzający, że wojna domowa jest nieunikniona, chyba że Jego Królewska Mość ogłosi abdykację w ciągu najbliższych kilku minut.
Z tymi wiadomościami Feldmarszałek Generalny, Generał Gröner i Jego Ekscelencja von Hintze pospieszyli do ogrodu i teraz raportowali sprawę Kaiserowi, podczas gdy hrabia von Schulenburg wyjaśniał mi sytuację. Poszedłem teraz z moim szefem sztabu, aby dołączyć do cesarza.
Nie pozostawił mi zbyt wiele czasu na przywitanie się z Feldmarszałkiem Generalnym i resztą; pośpiesznie zwrócił się do mnie, a gdy pozostali nieco się wycofali, a generał Gröner wrócił do budynku, rzucił się na mnie ze wszystkim, co miał do powiedzenia. Wylał na mnie fakty bez najmniejszej rezerwy, powtórzył wiele z tego, co Schulenburg zgłosił tuż przedtem, uzupełnił szczegóły i dał mi głębszy wgląd w charakter katastrofy, która groziła z powodu niestabilności i demoralizacji ducha i energii. Ponieważ dopiero co przybyłem z mojej Grupy Armii i odizolowania na froncie, wciąż starałem się pojąć i opanować wszystko, co powiedział mi Schulenburg, ale teraz dowiedziałem się, że wczoraj wieczorem, zanim wezwał mnie do Spa, odbyła się szczegółowa dyskusja na temat sytuacji, w której generał Gröner pilnie odradzał Kaiserowi powrót do kraju przed próbą „przeniknięcia do wnętrza”. Masy powstańcze były w drodze do Venders i Spa i nie było już żadnych godnych zaufania oddziałów! Powiedział też, że mój ojciec nie może udać się na front z takim zamiarem, aby zginąć w walce; w świetle zbliżającego się rozejmu, taki krok mógłby spowodować fałszywe wnioski ze strony Ententy, a tym samym spowodować jeszcze większe szkody i jeszcze większy rozlew krwi. Mój ojciec poinformował mnie również, że zgodnie z oświadczeniami tych panów, miasta Kolonia, Hanower, Brunszwik i Monachium znajdowały się w rękach rad robotniczych i żołnierskich, podczas gdy w Kilonii i Wilhelmshafen wybuchła rewolucja, oraz że w związku z oczywistą koniecznością abdykacji cesarza, zamierzał on przekazać Feldmarszałkowi Generalnemu naczelne dowództwo armii niemieckiej.
Pomimo mojego wielkiego wzburzenia, natychmiast starałem się interweniować i kontrolować wszędzie tam, gdzie moim zdaniem wydawało się to możliwe; pomimo dotychczasowego gwałtownego biegu wydarzeń, aby wezwać do zatrzymania się i wszędzie tam, gdzie zatrzymanie było niezbędne, chyba że wszystko miałoby zostać utracone. Nawet jeśli abdykacji cesarza jako takiej nie można było już uniknąć, musiał on w każdym razie niezachwianie pozostać królem Prus. „Oczywiście!” Słowa te zostały wypowiedziane w tak rzeczowy sposób, a jego oczy były tak mocno utkwione w moich, że wydawało mi się, że wiele już zyskałem. Podkreśliłem również konieczność jego pozostania z armią w każdych okolicznościach i zasugerowałem, aby poszedł ze mną i pomaszerował z powrotem na czele moich oddziałów. Generał Gröner dołączył teraz ponownie do drugiej grupy, w towarzystwie pułkownika Heye, który, jak się dowiedziałem, przybył z konferencji oficerów frontowych zwołanej jako rodzaj rady przez wyższe dowództwo bez konsultacji z głównymi dowódcami armii lub grup armii, a głos tej rady został uznany przez Grönera za decydujący. W odpowiedzi na wniosek Kaisera, pułkownik Heye złożył następujący raport: Dowódcom zadano pytanie, czy w przypadku wojny domowej w kraju można polegać na oddziałach: odpowiedź była przecząca; wiarygodność oddziałów nie została bezwarunkowo zagwarantowana przez niektórych z tych dowódców.
Hrabia von der Schulenburg interweniował. Przytoczył to, co my, którzy znaliśmy naszych ludzi, wiedzieliśmy z osobistego doświadczenia; przede wszystkim to, że zdecydowana większość armii, gdyby stanęła przed pytaniem, czy złamać przysięgę i opuścić swojego władcę i głównego wodza w potrzebie, z pewnością okazałaby się wierna swojemu cesarzowi. Na to generał Gröner jedynie wzruszył ramionami i szyderczo się uśmiechnął:
„Przysięga wojskowa! Wódz Armii! To w końcu tylko słowa, a po wszystkim to tylko pewne pojęcia”.
Były to dwa systemy, których żaden most nie mógł połączyć, dwie koncepcje, których żadne wzajemne zrozumienie nie mogło pogodzić. Jednym z nich był pruski oficer, lojalny w swoich obowiązkach i oddany cesarzowi i królowi, gotowy żyć i umrzeć, aby wypełnić przysięgę, którą złożył jako młody człowiek; drugi, człowiek, który bez wątpienia nigdy nie traktował rzeczy tak poważnie ani z takim poczuciem świętego obowiązku, który uważał je raczej za symbol i „ideę”, który zawsze pragnął być „nowoczesny” i którego bardziej elastyczna mentalność uwolniła się teraz bez żadnych trudności od zobowiązań, które groziły kompromitacją. Po raz kolejny Schulenburg odpowiedział generałowi, że takie stwierdzenia jak jego pokazują tylko, że nie zna serca i umysłu ludzi na froncie, że armia jest wierna swojej przysiędze i że pod koniec tych czterech lat wojny nie opuści swojego cesarza.
Wciąż przemawiał, gdy przerwał mu Jego Ekscelencja von Hintze, który w międzyczasie otrzymał kolejne raporty z Berlina i chciał przekazać złe wieści cesarzowi. Cesarski kanclerz, książę Max, złożył rezygnację i poinformował, że sytuacja w Berlinie stała się tak groźna, że monarchii nie da się już uratować, chyba że cesarz zdecyduje się na natychmiastową abdykację. Cesarz przyjął tę wiadomość w poważnym milczeniu. Jego mocno zaciśnięte usta były bezbarwne; jego twarz była ożywiona i postarzała o lata. Tylko ci, którzy znali go tak jak ja, mogli stwierdzić, jak bardzo cierpiał z powodu tego niecierpliwego żądania kanclerza, pomimo dobrze utrzymywanej maski spokoju i opanowania.
Kiedy Hintze skończył, krótko skinął głową, a jego oczy skierowały się na Feldmarszałka, jakby szukał w nich siły i wsparcia w swojej udręce. Ale nic nie znalazł. Nieruchomy, wstrząśnięty do głębi swego jestestwa, uciszony rozpaczą, wielki starzec stał niemy, podczas gdy jego król i pan, któremu służył tak długo i wiernie jako żołnierz, ruszył ku wypełnieniu swego przeznaczenia. Cesarz był sam. Żaden z ludzi Naczelnego Dowództwa, żaden z tych, których Ludendorff połączył niegdyś w silną całość, nie pospieszył mu z pomocą. Tutaj, podobnie jak w kraju, doszło do rozłamu i demoralizacji. Tam, gdzie żelazna wola powinna była pracowicie egzekwować swoją pozycję na każdym stanowisku władzy i gromadzić wszystkie niezawodne oddziały na froncie do heroicznych czynów, była tylko jedna ogromna pustka. Duch generała Grönera był teraz dominujący, a ten duch pozostawił Kaisera jego losowi. Ochrypły, dziwny i nierzeczywisty był głos mojego ojca, który poinstruował Hintzego, który wciąż czekał, aby zatelefonował do cesarskiego kanclerza, że jest gotów zrzec się korony cesarskiej, jeśli tylko w ten sposób można uniknąć ogólnej wojny domowej w Niemczech, ale pozostaje królem Prus i nie opuści swojej armii. Panowie milczeli. Sekretarz stanu miał już odejść, gdy Schulenburg zwrócił uwagę, że w każdym razie konieczne jest najpierw sporządzenie pisemnego zapisu tej niezwykle doniosłej decyzji Jego Królewskiej Mości. Dopiero gdy taki dokument zostanie ratyfikowany i podpisany, może zostać przekazany cesarskiemu kanclerzowi.
Cesarz podziękował. Tak, powiedział, to prawda; i poinstruował generała porucznika von Plessena, generała von Marschalla, Jego Ekscelencję von Hintze i hrabiego von der Schulenburga, aby sporządzili deklarację i przedłożyli mu ją do podpisu.
W związku z tym ponownie weszliśmy do środka. Podczas gdy panowie wciąż pracowali nad dokumentem, nadszedł kolejny telefon z Berlina. Szef Kancelarii Cesarskiej, Jego Ekscelencja von Wahnschaffe, poprosił pilnie o deklarację abdykacji; został poinformowany przez hrabiego von der Schulenburga, że decyzja podjęta już przez Jego Wysokość jest w trakcie formułowania i zostanie niezwłocznie wysłana do Rządu Cesarskiego. Dokument nie zawierał abdykacji cesarza, ale wyrażał jego gotowość do abdykacji, jeśli tylko w ten sposób uda się uniknąć dalszego rozlewu krwi, a przede wszystkim wojny domowej. Podkreślono również fakt, że pozostał on królem Prus i poprowadzi wojska do kraju w idealnym porządku. Zgodnie z tym postanowieniem na kanclerzu spoczywał obowiązek ponownego informowania o rozwoju sytuacji w kraju. Wtedy, a nie wcześniej, miała zapaść ostateczna cesarska decyzja. Jego Ekscelencja von Hintze zobowiązał się przekazać telefonicznie treść dokumentu do Kancelarii Cesarskiej.
Zaloguj się aby komentować