'Polskie' podboje kolonialne
5 marca 1562 roku w Rydze Gottard Kettler, książę Kurlandii i Semigalii złożył hołd lenny polskiemu królowi Zygmuntowi II Augustowi w Rydze*, a ten w zamian dał mu w posiadanie dziedziczne Kurlandię i Semigalię, ponadto uczynił go gubernatorem Inflant. W XVII w. ludność kurlandzka dążyła do kolonizacji ziem w Afryce i na Karaibach. W 1647 roku Jakub Kettler, wnuk Gottarda próbował nakłonić Władysława IV Wazę i następcę Jana Kazimierza do założenia kompanii handlowej działającej w Indiach i Afryce, co się nie udało.
Gambia
Plan Jakuba Kettlera dotyczył zwiększenia potencjału gospodarczego jego księstwa. Do tego potrzebował posterunku handlowego do czerpania bogactwa i korzystania z niewolniczej siły roboczej. 26 października 1651 roku ekspedycja Heinracha Focka, kupiła małą rzeczną wyspę na tych terenach, nazywaną 'Isla De Andrea', a obecnie Wyspa James. Fock zbudował też posterunek handlowy i nazwał fort – Jacob na cześć księcia Jakuba Kettlera. Na północnym brzegu rzeki powstał Ford Jillifree [obecnie Jurureh], wydzierżawiono również wyspę Banjol [obecne wyspę Świętej Marii] i wzniesiono fort Bayona. Kolonia Kurlandii i Semigalii eksportowała cukier, tytoń, kawę, bawełnę, imbir, indygo, rum, kakao, skorupy żółwi i tropikalne ptaki, a konkretniej ich pióra. W 1655 roku pod zarządem nowego gubernatora – Otto Stiela kurlandzcy osadnicy żyli w przyjaźni z tubylcami. Niewolników zyskiwali od kupców Diula** z głębi Afryki. Kettler traktował afrykańskich władców, gambijskich państewek jako równych sobie i wspierał ich w walce z Holendrami. Osady kurlandzkie również były narażone na ataki i w latach 1659-1660 były okupowane przez Holenderską Kompanię Wschodnioindyjską. Sam Jakub Kettler dostał się do niewoli podczas potopu szwedzkiego, co położyło kres kolonizacji tej części świata przez Kurlandię. Wyspę James przejęli Holendrzy, a mimo odzyskania przez Stiela władzy, kolonie przejęli natychmiast Anglicy.
Tobago
20 maja 1654 roku Willem Mollens dowódca statku [było na nim 80 osadników i 100 zołnierzy] 'Das Wappen der Herzogin von Kurland' dobił do brzegu Tobago i ogłosił nową kolonię o nazwie 'Nowa Kurlandia'. Była to pierwsza udana próba [po trzech nieudanych, zaczynając od 1637, 1639 i 1642 roku] kolonizacji przez obywateli tego księstwa. Założono fort o nazwie Jekabforts i dwie osady Jacobstadt i Casimishafen, na część Jana Kazimierza [by zyskać jego przychylność i protekcję dla dalszej kolonizacji]. Teren Kurlandii znajdował się na północno zachodnim brzegu wyspy i głównym celem była uprawa trzciny cukrowej przy 'wsparciu' niewolników z Afryki, natomiast w sąsiedztwie znajdowała się kolonia holenderska na południowo zachodnim brzegu. Kolonia tego państwa – Nieuw Vissingen, rozwijała się znacznie szybciej, przez co w 1659 roku Holendrzy zajęli posiadłości kurlandzkie. Na taki obrót spraw oprócz szybszego rozwoju, wpłynął również potop szwedzki [1655 – 1660, wojna polsko-szwedzka] i równolegle tocząca się wojna polsko-rosyjska [1654-1667]. Na mocy traktatu oliwskiego w 1660 roku Kurlandia odzyskała swoje ziemie na Tobago, ale już w 1666 roku opuściła wyspę. Później jeszcze trzykrotnie zajmowali te tereny: w 1668 roku, od lipca 1680, do marca 1683 i od czerwca 1686 do maja 1690 roku. Kurlandia do 1795 roku zgłaszała roszczenia do tej wyspy, aż została wchłonięta przez Rosję, na mocy III rozbioru Polski.
Mocarstwo kolonialne w II RP?
Liberia na początku XXw. była rajem dla zwolenników poprzedniego systemu opartego na kolonializmie, ze względu na system pracy oparty na zniewoleniu ludności tubylczej i handlu niewolnikami. Kraj ten przez swoją działalność miał zostać wyrzucony z Ligi Narodów. Wsparcia szukano w.. Polsce. 28 kwietnia 1934 roku zawarto porozumienie między Ligą Morską i Kolonialną a Liberią. Polska zyskała dzięki temu prawo dzierżawy 50 plantacji dla osadników, strefę wolnocłową i pozwolenie na prowadzenie poszukiwań genealogicznych i organizacji żeglugi przybrzeżnej. Żyło się również pogłoskami, o rzekomym wsparciu w postaci 100 tysięcy żołnierzy liberyjskich w razie wojny w Europie [czego nie można traktować poważnie]. Zdecydowano się również wysłać ekspedycję. 28 grudnia 1934 roku statkiem "Poznań" wyruszono do Liberii, gdzie wyprawa zakończyła się fiaskiem. Sprzedano co prawda towary i pozyskano kakao, orzeszki palmowe, jednak finansowo wyprawa wyszła na spory minus. Rejs był ostatnią polską próbą handlu w Afryce Zachodniej. W latach 30 XX w. starano się nawiązać rozmowy dotyczące Madagaskaru, Polacy mieli zakupić wyspę Ankezina od Francuzów, jednak wszelkie rozmowy zakończyły się wraz z wybuchem II Wojny Światowej.
*w zastępstwie króla został przyjęty przez Mikołaja Radziwiłła.
**grupa etniczna z ludów Malinke, zamieszkująca głównie Wybrzeże Kości Słoniowej i Burkina Faso.
Zapraszam do śledzenia mojego autorskiego tagu: #historiasadboy jak i do zapoznania się z całym wpisem i piorunowania by treść dotarła do szerszej grupy odbiorców. Dla osób używających przeglądarki Microsoft Edge – polecam zaznaczyć cały tekst i kliknąć prawym przyciskiem myszy, a następnie użyć funkcji "czytaj na głos zaznaczenie" by zapoznać się z moim wpisem przy pomocy lektora.
na fotografii: Jakub Kettler [źródło]
rozmieszenie fortów kurlandzkich w Gambii [źródło]
tablica pamiątkowa dla ku pamięci Kurlandczyków w Great Courland Bay w Tobago [zródło]
#historia #ciekawostki #ciekawostkihistoryczne #historiapolski #gruparatowaniapoziomu