Jak Polacy zdobyli Moskwę i pokonali pod Kłuszynem armię rosyjsko-szwedzką w 1610 roku?
Dzisiaj nie będzie wpisu biograficznego [kolejny będzie o pewnej kobiecie z tego okresu i pojawi się w najbliższym czasie po tym artykule] postaci z II RP, bo chciałbym opisać w jaki sposób Polska, a konkretnej Stanisław Żółkiewski zdobył w 1610 roku Moskwę.
Historię rozpocznę od przestawienia sytuacji. W tych latach na tronie Polskim znajdował się Zygmunt III Waza*, który piastował urząd od 1587 roku. W Rosji panowała wielka smuta [w skrócie] – okres przejściowy pomiędzy zakończeniem panowania dynastii Rurykowiczów, od śmierci Fiodora I, syna Iwana IV Groźnego a rozpoczęciem rządzenia przez dynastię Romanowów, podczas którego narodem rządził chaos. Sytuację jaka powstała próbowali tak naprawdę wykorzystać wszyscy, od mocarstw, do ważnych person w Rosji, bądź takich, które do tego dopiero aspirowały. Następcą Fiodora I na tronie miał zostać przyrodni brat Fiodora – Dymitr, ponieważ małżeństwo tego pierwszego z Ireną Godunową pozostało bezdzietne. Dymitr został wysłany do Uglicza i tam umarł w niewyjaśnionych do dziś okolicznościach - najprawdopodobniej został zamordowany, 15 maja 1591 roku. Fiodor umarł 17 stycznia 1598 roku i w taki sposób upadła dynastia Rurykowiczów. Nowym władcą został wybrany Borys Godunow, były doradca Iwana IV Groźnego. Na okres jego panowania doszło w Rosji do klęski głodu w latach 1601-1603, za co odpowiedzialna najprawdopodobniej była silna erupcja wulkanu Huaynaputina [Andy] w Peru, 19 lutego 1600 roku, której skutkiem było obniżenie temperatur i klęska nieurodzaju z tym związana. Skutki tej katastrofy najbardziej odczuli właśnie obywatele Rosji, tracąc w tym czasie 1/3 populacji swojego państwa. Oprócz tego za jego rządów zaczęło dochodzić do dymitriad* – od imienia Dymitra, przyrodniego brata Fiodora, czyli 'magicznie' odnalezionego byłego zmarłego tragicznie następcę. Wszystko oczywiście było mistyfikacją i ludzie podający się za cudownie ocalałego byli podstawionymi przez polskich magnatów osobami [oprócz Dymitra III Samozwańca].
W 1604 roku ujawnił się Dymitr Samozwaniec I, który według plotek – miał nazywać się Jurij Bogdanowicz Otrepiew i w przeszłości być byłym prawosławnym mnichem z Monasteru Czudowskiego w Moskwie. Inna plotka mówiła o tym, że był nieślubnym synem Stefana Batorego. Dymitr uzyskał poparcie Jerzego Mniszecha, wojewody sandomierskiego i części Magnatów. Przy ich wsparciu Dymitr po zabójstwie Borysa Godunowa w czerwcu 1605 roku przez bojarów objął tron carski. Carycą została – Maryna Mniszchówna*, córka wspomnianego wcześniej Jerzego. Panowanie Dymitra nie było długie – od 20 czerwca 1605 do maja 1606 roku. W maju 1606 roku doszło do buntu przeciwko niemu na którego czele stanął Wasyl IV Szujski, a ten zamordował Dymitra I Samozwańca i koronował się carem Rosji.
Kłopotem nowego cara był kolejny 'syn' Iwana IV Groźnego – Dymitr Samozwaniec II, a jego popularność wzrosła po śmierci pierwszego. Poparcia i 'rozpoznania', że jest tym, za kogo się podaje udzieliła mu była żona tego Dymitra I Samozwańca – Maryna Mniszchówna. W 1608 roku oblegał Moskwę, ale nie udało mu się jej podbić. W 1610 roku stracił kontrolę nad wojskiem i uciekł do Kaługi, gdzie został zamordowany.
Polska oficjalnie rozpoczęła wojnę z Rosją w 1609 roku, 29 września 1609 roku rozpoczęło się oblężenie Smoleńska, ale kluczowa bitwa dla losów tej operacji odbyła się pod Kłuszynem – 4 lipca 1610 roku, gdy wojska polskie pod dowództwem Stanisława Żółkiewskiego w liczbie około 7 tysięcy zbrojnych starły się z zmierzającymi na odsiedź smoleńska armią rosyjską w liczbie około 30 tysięcy wojsk, dowodzoną przez Dymitra Szujskiego, brata Wasyla, cara Rosji i wspartą przez posiłki szwedzkie w postaci 5 tysięcy zbrojnych, pod dowództwem Jakuba Pontussona De La Gardie. Połączone wojska rosyjsko-szwedzkie miały znaczną przewagę liczebną. Armia Żółkiewskiego zaskoczyła przeciwnika podchodząc pod ich obozy jak najpóźniej zauważonymi, a wcześniej dzieląc armię by uniknąć starcia z ufortyfikowanym wojskiem znajdującym się w obozie w okolicach Zajmiszcza Carowego. Podzielone oddziały pod tą miejscowością miały powstrzymywać wojska rosyjskie by nie zaatakowały tyłów reszty naszego wojska zmierzającego pod Kłuszyn. Żółkiewski mógł rozpocząć nocny atak, ale jego wojsko potrzebowało czasu na rozwinięcie szyków, czekano również na piechotę z działkami. Ze względu na opieszałość zaalarmowany przeciwnik pod Kłuszynem wyszedł ze swoich obozów, ale pole bitwy było korzystniejsze dla Polaków, niwelując przewagę liczebną [nie mogli rozwinąć pełni swoich oddziałów przez dwie rzeki, las i małą szerokość terenu]. Przygotowano się jednak przeciwko polskiej kawalerii, tworząc drewniane konstrukcje. Husaria jednak była w stanie ominąć przeszkody i rozbić szarżą oddziały piechoty i wspierających ich rajtarów. Żółkiewski po początkowych sukcesach zatrzymywał się i zdecydował się na opanowanie obozu szwedzkiego [ich piechota się wycofała]. Pierwsze podejście przełamało opór szwedzkich pikinierów, lecz potrzeba było drugiego, po którym wrodzy zaczęli się poddawać. Wasyl Szujski uciekł z pola bitwy widząc, że bitwa jest przegrana. Zrabowano cały rosyjski obóz i zagarnięto wiele kosztowności i sztandarów.
Skutkiem przegranej bitwy dla Rosjan było otwarcie dla Polaków drogi wprost na Moskwę. Wasyl IV Szujski został obalony i oddany wraz z bratem, dowódcą sił jako zakładnicy stronie Polskiej. Nowym carem miał zostać syn Zygmunta III Wazy, Władysław – który miał zmienić religię na prawosławie. Jednak król polski nie zgodził się na to, bo sam chciał zostać carem, a Żółkiewski umowę z bojarami miał wynegocjować sam. 9 października 1610 roku Żółłkiewski rozpoczął okupację Moskwy, która trwała do 7 listopada 1612 roku. W tym czasie po 20 miesiącach oblężenia, 13 czerwca 1611 roku padła twierdza smoleńska i miasto wróciło po 97 latach do granic naszego kraju. Od sierpnia 1611 roku miał miejsce bunt pospolitego ruszenia [dowodzonego przez Dymitra Pożarskiego], który spowodował oblężenie polskiej załogi w Moskwie, a powodem była niechęć bojarów do uznania naszego władcy jako ich cara, gdyż ten nie chciał się zgodzić na zmianę religii. Ta decyzja była brzemienna w skutkach, gdyż dzięki temu Rosjanie mieli teraz w ich mniemaniu wspólny cel – odbić Moskwę z rąk katolickiego uzurpatora. W mieście brakowało żywności, zalegano żołnierzom żołd, a także coraz bardziej przeszkadzała temperatura i rosyjski klimat. Na odsiecz wraz z armia jesienią ruszył hetman Jan Karol Chodkiewicz, jednakże został zatrzymany przez wroga w bliskiej odległości miasta i musiał się wycofać, ponosząc dotkliwe straty. 7 listopada 1612 roku polski garnizon moskiewski poddał się i tak zakończył się nasz czas panowania nad tym miastem.
*"Zygmunt III Waza" [ur. 20.6.1566- zm. 30.4.1632] – w skrócie: syn Jana III i Katarzyny Jagiellonki, król Polski [od 1587 roku], król Szwecji [1592-1599, władze odebrał mu szwedzki sejm], był katolikiem i to było nieakceptowalne dla protestanckiej Szwecji.
*"dymitriady" – zbrojne ustanowienie przez polskich magnatów na tronie rosyjskim 'cudownie' ocalałego Dymitra [a raczej Dymitrów, bo było ich dwóch, jeden po drugim, a trzeci nie był zależny od Polski], syna Iwana IV Groźnego, który najprawdopodobniej został zamordowany za młodu. Pierwszym takim "synem" był Dymitr Samozwaniec I, a kolejnym cudownie ocalałym Dymitr Samozwaniec II. Jego popularność wzrosła po śmierci Samozwańca I, a poparcia i 'rozpoznania', że jest tym, za kogo się podaje udzieliła mu była żona tego pierwszego – Maryna Mniszchówna. Był jeszcze Dymitr Samozwaniec III, który zdołał przekonać do siebie Kozaków i oblegać Psków, lecz umarł w 1612 roku w niewyjaśnionych okolicznościach, wiadomo tylko, że został pojmany i stracony.
*"Maryna Mniszchówna" – córka wojewody sandomierskiego Jerzego Mniszecha, caryca Rosji w 1606 roku po ślubie z Dymitrem I Samozwańcem. Zdołała zachować życie po zamachu stanu na Dymitra, a jej mąż został zamordowany. Od tego czasu do 1608 roku była w niewoli, ale na mocy rozejmu rosyjsko-polskiego odzyskała wolność. Następnie jej ojciec przekonał ją by uznała za męża Dymitra II Samozwańca, z którym żyła do 1610 roku, gdy ten stracił kontrolę nad wojskiem i uciekł do Kaługi, gdzie został zamordowany. Maryna związała się z przywódcą Kozaków nadwołżańskich – Iwanem Zaruckim i urodziła syna Dymitra II, Iwana. Michał I, nowy car Rosji, z dynastii Romanowów po czasie ujął całą trójkę. Zarucki został nabity na pal, 3-letni syn Iwan, pretendent do tronu, został powieszony, a Maryna uwięziona i w 1615 roku zabita.
mój autorski tag: #historiasadboy
na fotografii: Bitwa pod Kłuszynem, miedzioryt [źródło]
wojna polsko-rosyjska 1609-1618 [źródło]
#historia #ciekawostkihistoryczne #ciekawostki #historiapolski #gruparatowaniapoziomu #rosja