Stanisław Tatar, oficer Wojska Polskiego, Armii Krajowej i ludowego Wojska Polskiego. Sowiecka wtyczna we władzach AK

44 lata temu, 16 grudnia 1980 r., zmarł gen. Stanisław Tatar, oficer Wojska Polskiego, Armii Krajowej i ludowego Wojska Polskiego, podczas wojny zwolennik współpracy z ZSRS.

• Urodzony w 1896 r. Tatar większość swojego życia spędził w wojsku. W 1915 r. powołano go do armii carskiej, potem służył w I Korpusie Polskim w Rosji, a od listopada 1918 r. w odrodzonym Wojsku Polskim.
  
• Wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej, a po niej pozostał w WP w zawodowej służbie. Jego kariera rozwijała się pomyślnie. Był zdolnym oficerem. Ukończył Wyższą Szkołę Wojenną w Warszawie i École Supérieure de Guerre w Paryżu.
  
• Jako oficer dyplomowany służył w Oddziale III Sztabu Głównego, a potem został wykładowcą i kierownikiem katedry taktyki artylerii w Wyższej Szkole Wojennej. W marcu 1939 r. awansowano go na pułkownika.
  
• W wojnie obronnej 1939 r. uniknął niewoli i od 1940 r. tworzył, a następnie kierował Oddziałem III (operacyjnym) Komendy Głównej ZWZ. Przygotowywał plany powstania powszechnego, a następnie plany operacyjne akcji „Burza”. 1 października 1943 r. został awansowany na generała brygady.
  
• Według Jana Nowaka-Jeziorańskiego był trzecią pod względem ważności osobą w AK, po dowódcy Tadeuszu Borze-Komorowskim i szefie sztabu Tadeuszu Pełczyńskim.
  
• Wtedy właśnie ujawniły się prosowieckie poglądy Tatara. W listopadzie 1943 r. napisał do gen. Bora-Komorowskiego memorandum, w którym postulował współpracę z Moskwą, rezygnację z Kresów i związanie się sojuszem z ZSRS.
  
• Komorowski i Pełczyński udzielili mu za to ostrej reprymendy. A wobec zbliżania się do granic Polski Armii Czerwonej zdecydowali się wysłać Tatara do Londynu. Generał odleciał do Wielkiej Brytanii w kwietniu 1944 r. w ramach operacji lotniczej „Most”.
  
• W Londynie nie krył swoich prosowieckich zapatrywań i nadal przekonywał, że Polska powinna porzucić aliantów zachodnich i związać się z Rosją, ponieważ „Związek Sowiecki stanie się niebawem na wszystkich ziemiach polskich decydującym czynnikiem siły”.
  
• Mimo takich manifestacji Tatar został mianowany zastępcą szefa Sztabu Naczelnego Wodza ds. krajowych. Podlegał mu Oddział VI (specjalny) zajmujący się utrzymywaniem łączności z krajem, zrzutami sprzętu i cichociemnymi. Na stanowisku tym Tatar realizował swoją własną politykę.
  
• Istnieje podejrzenie, że to on stał za takim przebiegiem Akcji „Burza”, w którym dowódcy AK mieli ujawniać się przez Armią Czerwoną, co skutkowało rozbrajaniem oddziałów oraz aresztowaniami oficerów i żołnierzy.
  
• Tatar dążył też do wywołania powstania w Warszawie odpowiednio ingerując w depesze między Naczelnym Wodzem a dowódcą AK. Usiłował także opóźnić przylot do Polski Jana Nowaka-Jeziorańskiego, który wiózł rozkaz gen. Sosnkowskiego, by nie rozpoczynać powstania.
  
• Od stycznia 1945 r., wraz z dwoma współpracownikami płk. Stanisławem Nowickim i ppłk. Marianem Utnikiem, kierował tajnym funduszem „Drawa”, do którego przeniesiono pieniądze Oddziału VI i które miały być przeznaczone na kontynuowanie działalności niepodległościowej w kraju.
  
• Tatar otrzymał w tym celu także 350 kg złota i 2,5 mln dolarów z przedwojennego Funduszu Obrony Narodowej. W 1947 i 1948 r. wszystkie te zasoby – a także dokumenty Oddziału VI – przekazał komunistycznym władzom w Warszawie.
  
• Sam wrócił do kraju w 1949 r. Jednak po początkowych honorach, jakie mu wyświadczano, został aresztowany (wraz z nim także Nowicki i Utnik) i oskarżony o chęć obalenia ustroju i działalność szpiegowską.
  
• W 1951 r. w pokazowym procesie (tzw. procesie generałów lub procesie TUN) skazano go na dożywocie. Siedział w zakładzie karnym we Wronkach. Wyszedł w maju 1956 r. w ramach amnestii.
  
• Otoczony ostracyzmem środowiska akowskiego wycofał się z życia publicznego. Zmarł 16 grudnia 1980 r. w Warszawie
  

Źródło: Muzeum Armii Krajowej im. gen. Emila Fieldorfa "Nila" w Krakowie
#armiakrajowa #ak #historia #iiwojnaswiatowa #zsrr #historia