Łatwe obliczanie zawartości alkoholu w nastawie
hejto.plCześć #Winoroby,
W nawiązaniu do opublikowanego przez @Navane kalkulatora piwowarskiego / winiarskiego chciałbym przedstawić system stosowany przeze mnie od lat. Jest on dużo prostszy oraz nie wymaga tak dużej ilości obliczeń. Poniżej przedstawiam cały opis z wyjaśnieniem teorii za nim stojącej. Mniej zainteresowani teorią mogą przejść od razu do przykładowych obliczeń.
Narzędziami stosowanymi przez nas do określania zawartości cukru w nastawach są cukromierze (areometry). Areometr mierzy nam gęstość roztworu. W Polsce najczęściej spotyka się areometry wyskalowane w skali opracowanej przez prof. Karla Ballinga w 1843 roku. I tak 1 stopień w skali Ballinga (1ºBLG) odpowiada gęstości takiego roztworu cukru w temperaturze 20ºC, który zawiera wagowo 1% cukru w 1kg roztworu. Poniżej przedstawiam sposób przeliczenia gęstości na skalę Ballinga:
G – gęstość roztworu
Ponieważ bazą naszych wyliczeń będzie gęstość, to znając wartość BLG można szybko wrócić do wartości gęstości.
Dlaczego chcemy wrócić do gęstości? Ponieważ łatwiej nam będzie dokonać naszych obliczeń.
Czym w ogóle jest gęstość? Gęstość to stosunek masy pewnej ilości substancji do zajmowanej przez nią objętości. My będziemy zajmować się masą poszczególnych składników w objętości 1 litra nastawu.
Cukier gęstszy od wody waży 1,7kg/l. W procesie fermentacji jest on przerabiany na lżejszy alkohol ważący 0,79kg/l.
Zamieniając jednostki na gramy, można powiedzieć, że:
Każde 10ml alkoholu o wadze 7,9g zawarte w 1L moszczu (czyli 1% obj.) powstało z 17g cukru.
Skoro wskutek fermentacji ubywa cukru (gęstszego i cięższego), a przybywa alkoholu (lżejszego i o mniejszej gęstości), to możemy wyliczyć ich ubytek:
17g - 7,9g = 9,1g
Okazuje się więc, że 9,1g naszego nastawu ulotniło się przez rurkę w postaci dwutlenku węgla.
Podsumowując można powiedzieć, że:
każdy ubytek gęstości nastawu o 9,1g/l oznacza spadek wartości cukru o 17g/l i jednocześnie wzrost zawartości alkoholu o 7,9g/l, czyli 1% obj.
I to właśnie stwierdzenie będzie bazą naszych obliczeń. Naszym celem jest więc obliczenie spadku gęstości nastawu i przeliczenie go na zawartość objętościową alkoholu.
Od razu posłużę się przykładowym wyliczeniem:
BLG początkowe nastawu wynosiło 27.
BLG końcowe nastawu wynosiło -3 (wartość ujemna).
Zaczynamy od przeliczenia BLG na gęstość według wzoru:
G = (266 / (266-BLG)) x 1000 (g/l)
Obliczamy gęstość początkową:
Gp = (266 / (266-27)) x1000 = 266 / 239 = 1113 g/l
Obliczamy gęstość końcową:
Gk = (266 / ((266-(-3))) x1000 = 266 / 269 = 989 g/l
Obliczamy ubytek gęstości:
1113 – 989 = 124 g/l
Obliczamy ilość powstałego alkoholu:
124 / 9,1 = 13,6% obj.
Zalety takiego liczenia:
- Opieramy się na gęstości, którą mierzymy bezpośrednio areometrem i która zmienia się wskutek fermentacji przy stałej objętości (ubytek objętości jest pomijalny dla obliczeń na potrzeby domowe). Im mniej przeliczeń, tym większa precyzja naszych obliczeń.
- Mierzenie gęstości rozwiązuje nam problem liczenia poprawek dla nastawów do których dodano wody.
Zainteresowanym linkuję kalkulator obliczający to automatycznie:
format Excel
format OpenOffice / LibreOffice
Na zdrowie!!!
W nawiązaniu do opublikowanego przez @Navane kalkulatora piwowarskiego / winiarskiego chciałbym przedstawić system stosowany przeze mnie od lat. Jest on dużo prostszy oraz nie wymaga tak dużej ilości obliczeń. Poniżej przedstawiam cały opis z wyjaśnieniem teorii za nim stojącej. Mniej zainteresowani teorią mogą przejść od razu do przykładowych obliczeń.
Narzędziami stosowanymi przez nas do określania zawartości cukru w nastawach są cukromierze (areometry). Areometr mierzy nam gęstość roztworu. W Polsce najczęściej spotyka się areometry wyskalowane w skali opracowanej przez prof. Karla Ballinga w 1843 roku. I tak 1 stopień w skali Ballinga (1ºBLG) odpowiada gęstości takiego roztworu cukru w temperaturze 20ºC, który zawiera wagowo 1% cukru w 1kg roztworu. Poniżej przedstawiam sposób przeliczenia gęstości na skalę Ballinga:
G – gęstość roztworu
Ponieważ bazą naszych wyliczeń będzie gęstość, to znając wartość BLG można szybko wrócić do wartości gęstości.
Dlaczego chcemy wrócić do gęstości? Ponieważ łatwiej nam będzie dokonać naszych obliczeń.
Czym w ogóle jest gęstość? Gęstość to stosunek masy pewnej ilości substancji do zajmowanej przez nią objętości. My będziemy zajmować się masą poszczególnych składników w objętości 1 litra nastawu.
Cukier gęstszy od wody waży 1,7kg/l. W procesie fermentacji jest on przerabiany na lżejszy alkohol ważący 0,79kg/l.
Zamieniając jednostki na gramy, można powiedzieć, że:
Każde 10ml alkoholu o wadze 7,9g zawarte w 1L moszczu (czyli 1% obj.) powstało z 17g cukru.
Skoro wskutek fermentacji ubywa cukru (gęstszego i cięższego), a przybywa alkoholu (lżejszego i o mniejszej gęstości), to możemy wyliczyć ich ubytek:
17g - 7,9g = 9,1g
Okazuje się więc, że 9,1g naszego nastawu ulotniło się przez rurkę w postaci dwutlenku węgla.
Podsumowując można powiedzieć, że:
każdy ubytek gęstości nastawu o 9,1g/l oznacza spadek wartości cukru o 17g/l i jednocześnie wzrost zawartości alkoholu o 7,9g/l, czyli 1% obj.
I to właśnie stwierdzenie będzie bazą naszych obliczeń. Naszym celem jest więc obliczenie spadku gęstości nastawu i przeliczenie go na zawartość objętościową alkoholu.
Od razu posłużę się przykładowym wyliczeniem:
BLG początkowe nastawu wynosiło 27.BLG końcowe nastawu wynosiło -3 (wartość ujemna).
Zaczynamy od przeliczenia BLG na gęstość według wzoru:
G = (266 / (266-BLG)) x 1000 (g/l)
Obliczamy gęstość początkową:
Gp = (266 / (266-27)) x1000 = 266 / 239 = 1113 g/l
Obliczamy gęstość końcową:
Gk = (266 / ((266-(-3))) x1000 = 266 / 269 = 989 g/l
Obliczamy ubytek gęstości:
1113 – 989 = 124 g/l
Obliczamy ilość powstałego alkoholu:
124 / 9,1 = 13,6% obj.
Zalety takiego liczenia:
- Opieramy się na gęstości, którą mierzymy bezpośrednio areometrem i która zmienia się wskutek fermentacji przy stałej objętości (ubytek objętości jest pomijalny dla obliczeń na potrzeby domowe). Im mniej przeliczeń, tym większa precyzja naszych obliczeń.
- Mierzenie gęstości rozwiązuje nam problem liczenia poprawek dla nastawów do których dodano wody.
Zainteresowanym linkuję kalkulator obliczający to automatycznie:
format Excel
format OpenOffice / LibreOffice
Na zdrowie!!!
